The Mologium

Verse Indeterminate Saxon

Crist wæs acennyd,         cyninga wuldor,
on midne winter,         mære þeoden,
ece ælmihtig,         on þy eahteoðan dæg
Hælend gehaten,         heofonrices weard.

5

Swa þa sylfan tiid         side herigeas,
folc unmæte,         habbað foreweard gear,
for þy se kalend us         cymeð geþincged
on þam ylcan dæge         us to tune,
forma monað;         hine folc mycel

10

Ianuarius         gerum heton.
And þæs embe fif niht         þætte fulwihttiid
eces drihtnes         to us cymeð,
þæne twelfta dæg         tireadige,
hæleð heaðurofe,         hatað on Brytene,

15

in foldan her.         Swylce emb feower wucan
þætte Solmonað         sigeð to tune
butan twam nihtum,         swa hit getealdon geo,
Februarius fær,         frode gesiþas,
ealde ægleawe.         And þæs embe ane niht

20

þæt we Marian         mæssan healdað,
cyninges modor,         forþan heo Crist on þam dæge,
bearn wealdendes,         brohte to temple.
ðænne þæs emb fif niht         þæt afered byð
winter of wicum,         and se wigend þa

25

æfter seofentynum         swylt þrowade
nihtgerimes,         nergendes þegen,
Mathias mære,         mine gefræge,
þæs þe lencten on tun         geliden hæfde,
werum to wicum.         Swylce eac is wide cuð

30

ymb III and twa         þeodum gewelhwær
his cyme kalend         ceorlum and eorlum
(butan þænne bises         geboden weorðe
feorðan geare;         þænne he furðor cymeð
ufor anre niht         us to tune),

35

hrime gehyrsted         hagolscurum færð
geond middangeard         Martius reðe,
Hlyda healic.         ðænne se halga þæs
emb XI niht         æþele scynde
Gregorius         in godes wære,

40

breme in Brytene.         Swylce Benedictus
embe nigon niht þæs         nergend sohte,
heard and higestrang,         þæne heriað wel
in gewritum wise,         wealdendes þeow
rincas regolfæste.         Swylce eac rimcræftige

45

on þa ylcan tiid         emniht healdað,
forðan wealdend god         worhte æt frymðe
on þy sylfan dæge         sunnan and monan.
Hwæt, ymb feower niht         fæder onsende,
þæs þe emnihte         eorlas healdað,

50

heahengel his,         se hælo abead
Marian mycle,         þæt heo meotod sceolde
cennan, kyninga betst,         swa hit gecyðed wearð
geond middangeard;         wæs þæt mære wyrd,
folcum gefræge!         Swylce emb feower and þreo

55

nihtgerimes,         þætte nergend sent
Aprelis monað,         on þam oftust cymð
seo mære tiid         mannum to frofre,
drihtnes ærist;         þænne dream gerist
wel wide gehwær,         swa se witega sang:

60

"þis is se dæg         þæne drihten us
wisfæst worhte,         wera cneorissum,
eallum eorðwarum         eadigum to blisse."
Ne magon we þa tide         be getale healdan
dagena rimes,         ne drihtnes stige

65

on heofenas up,         forþan þe hwearfað aa
wisra gewyrdum,         ac sceal wintrum frod
on circule         cræfte findan
halige dagas.         Sculan we hwæðere gyt
martira gemynd         ma areccan,

70

wrecan wordum forð,         wisse gesingan,
þæt embe nihgontyne         niht and fifum,
þæs þe Eastermonað         to us cymeð,
þæt man reliquias         ræran onginneð,
halige gehyrste;         þæt is healic dæg,

75

bentiid bremu.         Swylce in burh raþe
embe siex niht þæs,         smicere on gearwum,
wudum and wyrtum         cymeð wlitig scriðan
þrymilce on tun,         þearfe bringeð
Maius micle         geond menigeo gehwær.

80

Swa þi ylcan dæge         æþele geferan,
Philippus and Iacob,         feorh agefan,
modige magoþegnas         for meotudes lufan.
And þæs embe twa niht         þætte tæhte god
Elenan eadigre         æþelust beama,

85

on þam þrowode         þeoden engla
for manna lufan,         meotud on galgan
be fæder leafe.         Swylce ymb fyrst wucan
butan anre niht         þætte yldum bringð
sigelbeorhte dagas         sumor to tune,

90

wearme gewyderu.         þænne wangas hraðe
blostmum blowað,         swylce blis astihð
geond middangeard         manigra hada
cwicera cynna,         cyninge lof secgað
mænifealdlice,         mærne bremað,

95

ælmihtigne.         þæs emb eahta and nigon
dogera rimes         þætte drihten nam
in oðer leoht         Agustinus,
bliðne on breostum,         þæs þe he on Brytene her
eaðmode him         eorlas funde

100

to godes willan,         swa him se gleawa bebead
Gregorius.         Ne hyrde ic guman a fyrn
ænigne ær         æfre bringan
ofer sealtne mere         selran lare,
bisceop bremran.         Nu on Brytene rest

105

on Cantwarum         cynestole neah,
mynstre mærum.         þænne monað bringð
ymb twa and feower         tiida lange
ærra Liða         us to tune,
Iunius on geard,         on þam gim astihð

110

on heofenas up         hyhst on geare,
tungla torhtust,         and of tille agrynt,
to sete sigeð.         Wyle syððan leng
grund behealdan         and gangan lator
ofer foldan wang         fægerust leohta,

115

woruldgesceafta.         þænne wuldres þegn
ymb þreotyne,         þeodnes dyrling,
Iohannes in geardagan         wearð acenned,
tyn nihtum eac;         we þa tiid healdað
on midne sumor         mycles on æþelum.

120

Wide is geweorðod,         swa þæt wel gerist,
haligra tid         geond hæleða bearn,
Petrus and Paulus.         Hwæt, þa apostolas,
þeodenholde,         þrowedon on Rome
ofer midne sumor,         miccle gewisse,

125

furðor fif nihtum,         folcbealo þrealic,
mærne martyrdom;         hæfdon mænige ær
wundra geworhte         geond wærþeoda,
swylce hi æfter þam         unrim fremedon
swutelra and gesynra         þurh sunu meotudes,

130

ealdorþegnas.         þænne ædre cymð
emb twa niht þæs         tidlice us
Iulius monað,         on þam Iacobus
ymb feower niht         feorh gesealde
ond twentigum,         trum in breostum,

135

frod and fæstræd         folca lareow,
Zebedes afera.         And þæs symle scriþ
ymb seofon niht þæs         sumere gebrihted
Weodmonað on tun,         welhwær bringeð
Agustus         yrmenþeodum

140

hlafmæssan dæg.         Swa þæs hærfest cymð
ymbe oðer swylc         butan anre wanan,
wlitig, wæstmum hladen;         wela byð geywed
fægere on foldan.         þænne forð gewat
ymb þreo niht þæs         þeodne getrywe

145

þurh martyrdom,         mære diacon,
Laurentius,         hæfð nu lif wiðþan
mid wuldorfæder         weorca to leane.
Swylce þæs ymb fif niht         fægerust mægða,
wifa wuldor,         sohte weroda god

150

for suna sibbe,         sigefæstne ham
on neorxnawange;         hæfde nergend þa
fægere fostorlean         fæmnan forgolden
ece to ealdre.         þænne ealling byð
ymb tyn niht þæs         tiid geweorðad

155

Bartholomeus         in Brytene her,
wyrd welþungen.         Swylce eac wide byð
eorlum geypped         æþelinges deað
ymb feower niht,         se þe fægere iu
mid wætere oferwearp         wuldres cynebearn,

160

wiga weorðlice.         Be him wealdend cwæð
þæt nan mærra man         geond middangeard
betux wife and were         wurde acenned.
Ond þæs ymbe þreo niht         geond þeoda feala
þætte Haligmonð,         heleþum geþinged,

165

fereð to folce,         swa hit foregleawe,
ealde uþwitan,         æror fundan,
Septembres fær,         and þy seofoþan dæg
þæt acenned wearð         cwena selost,
drihtnes modor.         þænne dagena worn

170

ymbe þreotyne         þegn unforcuð,
godspelles gleaw,         gast onsende
Matheus his         to metodsceafte,
in ecne gefean.         þænne ealling cymð
ymb þreo niht þæs         þeodum wide

175

emnihtes dæg,         ylda bearnum.
Hwæt, we weorðiað         wide geond eorðan
heahengles tiid         on hærfeste,
Michaheles,         swa þæt menigo wat,
fif nihtum ufor         þæs þe folcum byð,

180

eorlum geywed         emnihtes dæg.
And þæs embe twa niht         þæt se teoða monð
on folc fereð,         frode geþeahte,
October on tun         us to genihte,
Winterfylleð,         swa hine wide cigað

185

igbuende         Engle and Seaxe,
weras mid wifum.         Swylce wigena tiid
ymb twentig þæs         twegra healdað
and seofon nihtum         samod ætgædere
on anne dæg.         We þa æþelingas

190

fyrn gefrunan         þæt hy foremære,
Simon and Iudas,         symble wæron,
drihtne dyre;         forþon hi dom hlutan,
eadigne upweg.         And þæs ofstum bringð
embe feower niht,         folce genihtsum,

195

Blotmonað on tun,         beornum to wiste,
Nouembris,         niða bearnum
eadignesse,         swa nan oðer na deð
monað maran         miltse drihtnes.
And þy ylcan dæge         ealra we healdað

200

sancta symbel         þara þe sið oððe ær
worhtan in worulde         willan drihtnes.
Syþþan wintres dæg         wide gangeð
on syx nihtum,         sigelbeortne genimð
hærfest mid herige         hrimes and snawes,

205

forste gefeterad,         be frean hæse,
þæt us wunian ne moton         wangas grene,
foldan frætuwe.         þæs ymb feower niht
þætte Martinus         mære geleorde,
wer womma leas         wealdend sohte,

210

upengla weard.         þænne embe eahta niht
and feowerum         þætte fan gode
besenctun on sægrund         sigefæstne wer,
on brime haran,         þe iu beorna fela
Clementes oft         clypiað to þearfe.

215

And þæs embe seofon niht,         sigedrihtne leof,
æþele Andreas         up on roderum
his gast ageaf         on godes wære,
fus on forðweg.         þænne folcum bringð
morgen to mannum         monað to tune,

220

Decembris         drihta bearnum,
ærra Iula.         Swylce emb eahta and twelf
nihtgerimes         þætte nergend sylf
þristhydigum         Thomase forgeaf
wið earfeðum         ece rice,

225

bealdum beornwigan         bletsunga his.
þænne emb feower niht         þætte fæder engla
his sunu sende         on þas sidan gesceaft
folcum to frofre.         Nu ge findan magon
haligra tiida         þe man healdan sceal,

230

swa bebugeð gebod         geond Brytenricu
Sexna kyninges         on þas sylfan tiid.