The Judgment Day II

Verse Indeterminate Saxon

Hwæt! Ic ana sæt         innan bearwe,
mid helme beþeht,         holte tomiddes,
þær þa wæterburnan         swegdon and urnon
on middan gehæge,         eal swa ic secge.

5

Eac þær wynwyrta         weoxon and bleowon
innon þam gemonge         on ænlicum wonge,
and þa wudubeamas         wagedon and swegdon
þurh winda gryre;         wolcn wæs gehrered,
and min earme mod         eal wæs gedrefed.

10

þa ic færinga,         forht and unrot,
þas unhyrlican fers         onhefde mid sange,
eall swylce þu cwæde,         synna gemunde,
lifes leahtra,         and þa langan tid,
þæs dimman cyme         deaðes on eorðan.

15

Ic ondræde me eac         dom þone miclan
for mandædum         minum on eorðan,
and þæt ece ic eac         yrre ondræde me
and synfulra gehwam         æt sylfum gode,
and hu mihtig frea         eall manna cynn

20

todæleð and todemeð         þurh his dihlan miht.
Ic gemunde eac         mærðe drihtnes
and þara haligra         on heofonan rice,
swylce earmsceapenra         yfel and witu.
Ic gemunde þis mid me,         and ic mearn swiðe,

25

and ic murcnigende cwæð,         mode gedrefed:
"Nu ic eow, æddran,         ealle bidde
þæt ge wylspringas         wel ontynan,
hate of hleorum,         recene to tearum,
þænne ic synful slea         swiðe mid fyste,

30

breost mine beate         on gebedstowe,
and minne lichaman         lecge on eorðan
and geearnade sar         ealle ic gecige.
Ic bidde eow         benum nu ða
þæt ge ne wandian         wiht for tearum,

35

ac dreorige hleor         dreccað mid wope
and sealtum dropum         sona ofergeotaþ,
and geopeniað man         ecum drihtne.
Ne þær owiht         inne ne belife
on heortscræfe         heanra gylta,

40

þæt hit ne sy dægcuð,         þæt þæt dihle wæs,
openum wordum         eall abæred,
breostes and tungan         and flæsces swa some.
ðis is an hæl         earmre sauwle
and þam sorgiendum         selest hihta,

45

þæt he wunda her         wope gecyðe
uplicum læce,         se ana mæg
aglidene mod         gode gehælan
and ræplingas         recene onbindan,
ne mid swiðran his         swyþe nele brysan

50

wanhydige mod         wealdend engla,
ne þone wlacan smocan         waces fleaxes
wyle waldend Crist         wætere gedwæscan.
Hu ne gesceop þe se scaþa         scearplice bysne
þe mid Criste wæs         cwylmed on rode,

55

hu micel forstent         and hu mære is
seo soðe hreow         synna and gylta?
Se sceaþa wæs on rode         scyldig and manful,
mid undædum         eall gesymed;
he drihtene swa þeah,         deaðe gehende,

60

his bena bebead         breostgehigdum.
He mid lyt wordum         ac geleaffullum
his hæle begeat         and help recene,
and in gefor         þa ænlican geatu
neorxnawonges         mid nerigende.

65

Ic acsige þe, la,         earme geþanc,
hwi latast þu swa lange,         þæt þu ðe læce ne cyþst,
oððe hwi swigast þu,         synnigu tunge,
nu þu forgifnesse hæfst         gearugne timan,
nu þe ælmihtig         earum atihtum,

70

heofonrices weard,         gehyreð mid lustum?
Ac se dæg cymeð         ðonne demeð god
eorðan ymbhwyrft;         þu ana scealt
gyldan scad wordum         wið scyppend god,
and þam rican frean         riht agyldan.

75

Ic lære þæt þu beo hrædra         mid hreowlicum tearum,
and þæt yrre forfoh         eces deman.
Hwæt ligst þu on horwe         leahtrum afylled,
flæsc, mid synnum?         Hwi ne feormast þu
mid teara gyte         torne synne?

80

Hwi ne bidst þu þe         beþunga and plaster,
lifes læcedomes         æt lifes frean?
Nu þu scealt greotan,         tearas geotan,
þa hwile tima sy         and tid wopes;
nu is halwende         þæt man her wepe

85

and dædbote do         drihtne to willan.
Glæd bið se godes sunu,         gif þu gnorn þrowast
and þe sylfum demst         for synnum on eorðan,
ne heofenes god         henða and gyltas
ofer ænne syþ wrecan wile         ænigum men.

90

Ne scealt þu forhyccan         heaf and wopas
and forgifnesse         gearugne timan.
Gemyne eac on mode,         hu micel is þæt wite
þe þara earmra byð         for ærdædum,
oþþe hu egeslice         and hu andrysne

95

heahþrymme cyningc         her wile deman
anra gehwylcum         be ærdædum,
oþþe hwylce forebeacn         feran onginnað
and Cristes cyme         cyþað on eorðan.
Eall eorðe bifað,         eac swa þa duna

100

dreosað and hreosað,        
and beorga hliðu         bugað and myltað,
and se egeslica sweg         ungerydre sæ
eall manna mod         miclum gedrefeð.
Eal bið eac upheofon        

105

sweart and gesworcen,         swiðe geþuxsað,
deorc and dimhiw,         and dwolma sweart.
þonne stedelease         steorran hreosað,
and seo sunne forswyrcð         sona on morgen,
ne se mona næfð         nanre mihte wiht,

110

þæt he þære nihte         genipu mæge flecgan.
Eac þonne cumað hider         ufon of heofone
deaðbeacnigende tacn,         bregað þa earman;
þonne cumað upplice         eoredheapas,
stiþmægen astyred,         styllað embutan

115

eal engla werod,         ecne behlænað,
ðone mæran metod         mihte and þrymme.
Sitt þonne sigelbeorht         swegles brytta
on heahsetle,         helme beweorðod.
We beoð færinga         him beforan brohte,

120

æghwanum cumene         to his ansyne,
þæt gehwylc underfo        
dom be his dædum         æt drihtne sylfum.
Ic bidde, man, þæt þu gemune         hu micel bið se broga
beforan domsetle         drihtnes þænne;

125

stent hergea mæst         heortleas and earh,
amasod and amarod,         mihtleas, afæred.
þænne samod becumað         of swegles hleo
eall engla werod,         ecne ymtrymmað.
þænne bið geban micel,         and aboden þider

130

eal Adames cnosl         eorðbuendra
þe on foldan wearð         feded æfre
oððe modar gebær         to manlican,
oþþe þa þe wæron         oððe woldon beon
oþþe towearde         geteald wæron awiht.

135

ðonne eallum beoð         ealra gesweotolude
digle geþancas         on þære dægtide,
eal þæt seo heorte         hearmes geþohte
oððe seo tunge         to teonan geclypede
oþþe mannes hand         manes gefremede

140

on þystrum scræfum         þinga on eorðan;
eal þæt hwæne sceamode         scylda on worulde,
þæt he ænigum men         ypte oððe cyðde,
þonne bið eallum         open ætsomne,
gelice alyfed         þæt man lange hæl.

145

Ufenan eall þis         eac byð gefylled
eal uplic lyft         ættrenum lige.
Færð fyr ofer eall,         ne byð þær nan foresteal,
ne him man na ne mæg         miht forwyrnan;
eal þæt us þincð æmtig         eahgemearces

150

under roderes ryne,         readum lige
bið emnes mid þy         eal gefylled.
ðonne fyren lig         blaweð and braslað,
read and reaðe,         ræsct and efesteð,
hu he synfullum         susle gefremme;

155

ne se wrecenda bryne         wile forbugan
oððe ænigum þær         are gefremman,
buton he horwum sy         her afeormad,
and þonne þider cume,         þearle aclænsad.
þonne fela mægða,         folca unrim,

160

heora sinnigan breost         swiðlice beatað
forhte mid fyste         for fyrenlustum.
þær beoð þearfan         and þeodcyningas,
earm and eadig,         ealle beoð afæred;
þær hæfð ane lage         earm and se welega,

165

forðon hi habbað ege         ealle ætsomne.
ðæt reðe flod         ræscet fyre
and biterlice         bærnð ða earman saula,
and heora heortan         horxlice wyrmas,
synscyldigra,         ceorfað and slitað.

170

Ne mæg þær æni man         be agnum gewyrhtum
gedyrstig wesan,         deman gehende,
ac ealle þurhyrnð         oga ætsomne,
breostgehyda         and se bitera wop,
and þær stænt astifad,         stane gelicast,

175

eal arleas heap         yfeles on wenan.
Hwæt dest þu, la, flæsc?         Hwæt dreogest þu nu?
Hwæt miht þu on þa tid         þearfe gewepan?
Wa þe nu, þu þe þeowast         þissere worulde,
and her glæd leofast         on galnysse

180

and þe mid stiðum astyrest         sticelum þæs gælsan!
Hwi ne forhtas þu         fyrene egsan,
and þe sylfum ondræd         swiðlice witu,
ða deoflum geo         drihten geteode,
awyrgedum gastum,         weana to leane?

185

þa oferswiðað         sefan and spræce
manna gehwylces         for micelnysse.
Nænig spræc mæg beon,         spellum areccan
ænegum on eorðan         earmlice witu,
fulle stowa         fyres on grunde,

190

þe wæs in grimmum         susle on helle.
þær synt to sorge         ætsomne gemenged
se þrosma lig         and se þrece gicela,
swiðe hat and ceald         helle tomiddes.
Hwilum þær eagan         ungemetum wepað

195

for þæs ofnes bryne         (eal he is bealuwes full);
hwilum eac þa teþ for miclum cyle         manna þær gryrrað.
þis atule gewrixl         earmsceapene men
on worulda woruld         wendað þær inne
betwyx forsworcenum         sweartum nihtum

200

and weallendes pices         wean and þrosme.
þær nan stefn styreð         butan stearcheard
wop and wanung,         nawiht elles;
ne bið þær ansyn gesewen         ænigre wihte,
butan þara cwelra         þe cwylmað ða earman.

205

Ne bið þær inne         aht gemeted
butan lig and cyle         and laðlic ful;
hy mid nosan ne magon         naht geswæccan
butan unstences         ormætnesse.
þær beoð þa wanigendan         welras gefylde

210

ligspiwelum bryne         laðlices fyres,
and hy wælgrimme         wyrmas slitað
and heora ban gnagað         brynigum tuxlum.
Ufenon eal þis         bið þæt earme breost
mid bitere care         breged and swenced,

215

for hwi fyrngende flæsc         on þas frecnan tid
hym selfum swa fela         synna geworhte,
þæt hit on cweartern         cwylmed wurde,
þær ða atelan synd         ecan witu;
þær leohtes ne leoht         lytel sperca

220

earmum ænig,         ne þær arfæstnes
ne sib ne hopa         ne swige gegladað
ne þara wependra         worn wihte.
Flyhð frofor aweg;         ne bið þær fultum nan
þæt wið þa biteran þing         gebeorh mæge fremman.

225

Ne bið þær ansyn gemet         ænigre blisse,
ac þær bið angryslic         ege and fyrhtu
and sari mod,         swiðlic gristbigtung;
þær bið unrotnes         æghwær wælhreow,
adl and yrre         and æmelnes,

230

and þær synnge eac         sauwle on lige
on blindum scræfe         byrnað and yrnað.
þonne deriende         gedwinað heonone
þysse worulde gefean,         gewitað mid ealle;
þonne druncennes         gedwineð mid wistum,

235

and hleahter and plega         hleapað ætsomne,
and wrænnes eac         gewiteð heonone,
and fæsthafolnes         feor gewiteð,
uncyst onweg         and ælc gælsa
scyldig scyndan         on sceade þonne,

240

and se earma flyhð         uncræftiga slæp
sleac mid sluman         slincan on hinder.
ðonne blindum beseah         biterum ligum
earme on ende         þæt unalyfed is nu;
leofest on life         lað bið þænne,

245

and þæt werige mod         wendað þa gyltas
swiðe mid sorgum         and mid sargunge.
Eala, se bið gesælig         and ofersælig
and on worulda woruld         wihta gesæligost,
se þe mid gesyntum         swylce cwyldas

250

and witu mæg         wel forbugon,
and samod bliðe         on woruld ealle
his þeodne geþeon,         and þonne mot
habban heofonrice;         þæt is hihta mæst.
þær niht ne genimð         næfre þeostrum

255

þæs heofenlican         leohtes sciman;
ne cymð þær sorh ne sar         ne geswenced yld,
ne þær ænig geswinc         æfre gelimpeð,
oððe hunger oþþe þurst         oððe heanlic slæp,
ne bið þær fefur ne adl         ne færlic cwyld,

260

nanes liges gebrasl         ne se laðlica cyle.
Nis þær unrotnes         ne þær æmelnys,
ne hryre ne caru         ne hreoh tintrega,
ne bið þær liget         ne laðlic storm,
winter ne þunerrad         ne wiht cealdes,

265

ne þær hagulscuras         hearde mid snawe,
ne bið þær wædl ne lyre         ne deaðes gryre
ne yrmð ne agnes         ne ænigu gnornung,
ac þær samod ricxað         sib mid spede,
and arfæstnes         and ece god,

270

wuldor and wurðmynt,        
swylce lof and lif         and leoflic geþwærnes.
Ufenan eal þis         ece drihten
him ealra goda gehwylc         glædlice ðenað,
þær a andweard         ealle weorðaþ

275

and fehþ and geblyssað         fæder ætsomne,
wuldraþ and wel hylt,        
fægere frætuað         and freolice lufað
and on heofonsetle         hean geregnað.
His sunu bliðe,         sigores brytta,

280

sylð anra gehwam         ece mede,
heofonlice hyrsta,         þæt is healic gifu,
gemang þam ænlican         engla werode
and þæra haligra         heapum and þreatum.
þær hy beoð geþeode         þeodscipum on gemang

285

betwyx heahfæderas         and halige witegan,
blissiendum modum,         byrgum tomiddes,
þær þa ærendracan synd         ælmihtiges godes,
and betweoh rosena         reade heapas,
þær symle scinað.        

290

þær þæra hwittra         hwyrfð mædenheap,
blostmum behangen,         beorhtost wereda,
þe ealle læt         ænlicu godes drut,
seo frowe þe us         frean acende,
metod on moldan,         meowle seo clæne.

295

þæt is Maria,         mædena selast;
heo let þurh þa scenan         scinendan ricu,
gebletsodost ealra,         þæs breman fæder,
betweox fæder and sunu,         freolicum werede,
and betwyx þære ecan         uplicum sibbe

300

rice rædwitan,         rodera weardas.
Hwæt mæg beon heardes         her on life,
gif þu wille secgan         soð þæm ðe frineð,
wið þam þu mote         gemang þam werode
eardian unbleoh         on ecnesse,

305

and on upcundra         eadegum setlum
brucan bliðnesse         butan ende forð?"