Soul and Body I

Verse Indeterminate Saxon

Huru, ðæs behofað         hæleða æghwylc
þæt he his sawle sið         sylfa geþence,
hu þæt bið deoplic         þonne se deað cymeð,
asyndreð þa sybbe         þe ær samod wæron,

5

lic ond sawle!         Lang bið syððan
þæt se gast nimeð         æt gode sylfum
swa wite swa wuldor,         swa him on worulde ær
efne þæt eorðfæt         ær geworhte.
Sceal se gast cuman         geohðum hremig,

10

symble ymbe seofon niht         sawle findan
þone lichoman         þe hie ær lange wæg,
þreo hund wintra,         butan ær þeodcyning,
ælmihtig god,         ende worulde
wyrcan wille,         weoruda dryhten.

15

Cleopað þonne swa cearful         cealdan reorde,
spreceð grimlice         se gast to þam duste:
"Hwæt, druh ðu dreorega,         to hwan drehtest ðu me,
eorðan fulnes         eal forwisnad,
lames gelicnes!         Lyt ðu gemundest

20

to hwan þinre sawle þing         siðþan wurde,
syððan of lichoman         læded wære!
Hwæt, wite ðu me, weriga!         Hwæt, ðu huru wyrma gyfl
lyt geþohtest,         þa ðu lustgryrum eallum
ful geeodest,         hu ðu on eorðan scealt

25

wyrmum to wiste!         Hwæt, ðu on worulde ær
lyt geþohtest         hu þis is þus lang hider!
Hwæt, þe la engel         ufan of roderum
sawle onsende         þurh his sylfes hand,
meotod ælmihtig,         of his mægenþrymme,

30

ond þe gebohte         blode þy halgan,
ond þu me mid þy heardan         hungre gebunde
ond gehæftnedest         helle witum!
Eardode ic þe on innan.         Ne meahte ic ðe of cuman,
flæsce befangen,         ond me fyrenlustas

35

þine geþrungon.         þæt me þuhte ful oft
þæt hit wære XXX         þusend wintra
to þinum deaðdæge.         A ic uncres gedales onbad
earfoðlice.         Nis nu huru se ende to god!
Wære þu þe wiste wlanc         ond wines sæd,

40

þrymful þunedest,         ond ic ofþyrsted wæs
godes lichoman,         gastes drynces.
Forðan þu ne hogodest         her on life,
syððan ic ðe on worulde         wunian sceolde,
þæt ðu wære þurh flæsc         ond þurh fyrenlustas

45

strange gestryned         ond gestaðolod þurh me,
ond ic wæs gast on ðe         fram gode sended.
Næfre ðu me wið swa heardum         helle witum
ne generedest         þurh þinra nieda lust.
Scealt ðu minra gesynta         sceame þrowian

50

on ðam myclan dæge         þonne eall manna cynn
se ancenneda         ealle gesamnað.
Ne eart ðu þon leofra         nænigum lifigendra
men to gemæccan,         ne meder ne fæder
ne nænigum gesybban,         þonne se swearta hrefen,

55

syððan ic ana of ðe         ut siðode
þurh þæs sylfes hand         þe ic ær onsended wæs.
Ne magon þe nu heonon adon         hyrsta þa readan
ne gold ne seolfor         ne þinra goda nan,
ne þinre bryde beag         ne þin boldwela,

60

ne nan þara goda         þe ðu iu ahtest,
ac her sceolon onbidan         ban bereafod,
besliten synum,         ond þe þin sawl sceal
minum unwillum         oft gesecan,
wemman þe mid wordum,         swa ðu worhtest to me.

65

Eart ðu nu dumb ond deaf,         ne synt þine dreamas awiht.
Sceal ic ðe nihtes swa þeah         nede gesecan,
synnum gesargod,         ond eft sona fram þe
hweorfan on hancred,         þonne halige men
lifiendum gode         lofsang doð,

70

secan þa hamas         þe ðu me her scrife,
ond þa arleasan         eardungstowe,
ond þe sculon her moldwyrmas         manige ceowan,
slitan sarlice         swearte wihta,
gifre ond grædige.         Ne synt þine æhta awihte

75

þe ðu her on moldan         mannum eowdest.
Forðan þe wære selre         swiðe mycle
þonne þe wæron ealle         eorðan speda,
(butan þu hie gedælde         dryhtne sylfum),
þær ðu wurde æt frymðe fugel         oððe fisc on sæ,

80

oððe on eorðan neat         ætes tilode,
feldgangende         feoh butan snyttro,
oððe on westenne         wildra deora
þæt wyrreste,         þær swa god wolde,
ge þeah ðu wære         wyrma cynna

85

þæt grimmeste,         þær swa god wolde,
þonne ðu æfre on moldan         man gewurde
oððe æfre fulwihte         onfon sceolde.
þonne ðu for unc bæm         andwyrdan scealt
on ðam miclan dæge,         þonne mannum beoð

90

wunda onwrigene,         þa ðe on worulde ær
fyrenfulle men         fyrn geworhton,
ðonne wyle dryhten sylf         dæda gehyran
hæleða gehwylces,         heofena scippend,
æt ealra manna gehwæs         muðes reorde

95

wunde wiðerlean.         Ac hwæt wylt ðu þær
on þam domdæge         dryhtne secgan?
þonne ne bið nan na to þæs lytel lið         on lime aweaxen,
þæt ðu ne scyle for anra         gehwylcum onsundrum
riht agildan,         þonne reðe bið

100

dryhten æt þam dome.         Ac hwæt do wyt unc?
Sculon wit þonne eft ætsomne         siððan brucan
swylcra yrmða,         swa ðu unc her ær scrife!"
Fyrnað þus þæt flæschord,         sceall þonne feran onweg,
secan hellegrund,         nallæs heofondreamas,

105

dædum gedrefed.         Ligeð dust þær hit wæs,
ne mæg him ondsware         ænige gehatan,
geomrum gaste,         geoce oððe frofre.
Bið þæt heafod tohliden,         handa toliðode,
geaglas toginene,         goman toslitene,

110

sina beoð asocene,         swyra becowen,
fingras tohrorene.        
Rib reafiað         reðe wyrmas,
beoð hira tungan totogenne         on tyn healfa
hungregum to frofre;         forþan hie ne magon huxlicum

115

wordum wrixlian         wið þone werian gast.
Gifer hatte se wyrm,         þe þa eaglas beoð
nædle scearpran.         Se genydde to
ærest eallra         on þam eorðscræfe,
þæt he þa tungan totyhð         ond þa teð þurhsmyhð

120

ond þa eagan þurheteð         ufan on þæt heafod
ond to ætwelan         oðrum gerymeð,
wyrmum to wiste,         þonne þæt werie
lic acolod bið         þæt he lange ær
werede mid wædum.         Bið þonne wyrma gifel,

125

æt on eorþan.         þæt mæg æghwylcum
men to gemynde,         modsnotra gehwam!
ðonne bið hyhtlicre         þæt sio halige sawl
færeð to ðam flæsce,         frofre bewunden.
Bið þæt ærende         eadiglicre

130

funden on ferhðe.         Mid gefean seceð
lustum þæt lamfæt         þæt hie ær lange wæg.
þonne þa gastas         gode word sprecað,
snottre, sigefæste,         ond þus soðlice
þone lichoman         lustum gretaþ:

135

"Wine leofesta,         þeah ðe wyrmas gyt
gifre gretaþ,         nu is þin gast cumen,
fægere gefrætewod,         of mines fæder rice,
arum bewunden.         Eala, min dryhten,
þær ic þe moste         mid me lædan,

140

þæt wyt englas         ealle gesawon,
heofona wuldor,         swylc swa ðu me ær her scrife!
Fæstest ðu on foldan         ond gefyldest me
godes lichoman,         gastes drynces.
Wære ðu on wædle,         sealdest me wilna geniht.

145

Forðan ðu ne þearft sceamian,         þonne sceadene beoþ
þa synfullan         ond þa soðfæstan
on þam mæran dæge,         þæs ðu me geafe,
ne ðe hreowan þearf         her on life
ealles swa mycles         swa ðu me sealdest

150

on gemotstede         manna ond engla.
Bygdest ðu þe for hæleðum         ond ahofe me on ecne dream.
Forþan me a langaþ,         leofost manna,
on minum hige hearde,         þæs þe ic þe on þyssum hynðum wat
wyrmum to wiste,         ac þæt wolde god,

155

þæt þu æfre þus laðlic         legerbed cure.
Wolde ic þe ðonne secgan         þæt ðu ne sorgode,
forðan wyt bioð gegæderode         æt godes dome.
Moton wyt þonne ætsomne         syþan brucan
ond unc on heofonum         heahþungene beon.

160

Ne þurfon wyt beon cearie         æt cyme dryhtnes,
ne þære andsware         yfele habban
sorge in hreðre,         ac wyt sylfe magon
æt ðam dome þær         dædum agilpan,
hwylce earnunga         uncre wæron.

165

Wat ic þæt þu wære         on woruldrice
geþungen þrymlice         þysses"