ðu eart se weallstan þe ða wyrhtan iu
wiðwurpon to weorce. Wel þe geriseð
þæt þu heafod sie healle mærre,
fæste gefoge, flint unbræcne,
þæt geond eorðb... ...g eall eagna gesihþe
wundrien to worlde wuldres ealdor.
Gesweotula nu þurh searocræft þin sylfes weorc,
weall wið wealle. Nu is þam weorce þearf
þæt se cræftga cume ond se cyning sylfa,
ond þonne gebete, nu gebrosnad is,
hus under hrofe. He þæt hra gescop,
þone wergan heap wraþum ahreddan,
earme from egsan, swa he oft dyde.
Eala þu reccend ond þu riht cyning,
se þe locan healdeð, lif ontyneð,
wlitigan wilsiþes, gif his weorc ne deag.
Huru we for þearfe þas word sprecað,
ond m... ...giað þone þe mon gescop
þæt he ne ...ete... ...ceose weorðan
sittað sorgende, sunnan wenað,
hwonne us liffrea leoht ontyne,
weorðe ussum mode to mundboran,
ond þæt tydre gewitt tire bewinde,
þa we heanlice hweorfan sceoldan
to þis enge lond, eðle bescyrede.
Forþon secgan mæg, se ðe soð spriceð,
þæt he ahredde, þa forhwyrfed wæs,
mægð manes leas, þe he him to meder geceas;
þæt wæs geworden butan weres frigum,
þæt þurh bearnes gebyrd bryd eacen wearð.
Nænig efenlic þam, ær ne siþþan,
þæt degol wæs, dryhtnes geryne.
Eal giofu gæstlic grundsceat geondspreot;
þær wisna fela wearð inlihted
lare longsume þurh lifes fruman
witgena woðsong, þa se waldend cwom,
se þe reorda gehwæs ryne gemiclað
ðara þe geneahhe noman scyppendes
þurh horscne had hergan willað.
cynestola cyst, Cristes burglond,
engla eþelstol, ond þa ane in þe
saule soðfæstra simle gerestað,
wuldrum hremge. Næfre wommes tacn
ac þe firina gehwylc feor abugeð,
wærgðo ond gewinnes. Bist to wuldre full
halgan hyhtes, swa þu gehaten eart.
Sioh nu sylfa þe geond þas sidan gesceaft,
ymb healfa gehwone, hu þec heofones cyning
siðe geseceð, ond sylf cymeð,
nimeð eard in þe, swa hit ær gefyrn
witgan wisfæste wordum sægdon,
burga betlicast. Nu is þæt bearn cymen,
awæcned to wyrpe weorcum Ebrea,
bringeð blisse þe, benda onlyseð
niþum genedde. Nearoþearfe conn,
Eala wifa wynn geond wuldres þrym,
fæmne freolicast ofer ealne foldan sceat
þæs þe æfre sundbuend secgan hyrdon,
arece us þæt geryne þæt þe of roderum cwom,
bearnes þurh gebyrde, ond þone gebedscipe
æfter monwisan mod ne cuðes.
Ne we soðlice swylc ne gefrugnan
in ærdagum æfre gelimpan,
ne we þære wyrde wenan þurfon
toweard in tide. Huru treow in þe
weorðlicu wunade, nu þu wuldres þrym
bosme gebære, ond no gebrosnad wearð
sorgum sawað, swa eft ripað,
cennað to cwealme. Cwæð sio eadge mæg
symle sigores full, sancta Maria:
"Hwæt is þeos wundrung þe ge wafiað,
sunu Solimæ somod his dohtor?
Fricgað þurh fyrwet hu ic fæmnan had,
mund minne geheold, ond eac modor gewearð
mære meotudes suna. Forþan þæt monnum nis
in Dauides dyrre mægan
þæt is Euan scyld eal forpynded,
wærgða aworpen, ond gewuldrad is
se heanra had. Hyht is onfangen
werum ond wifum, a to worulde forð
in þam uplican engla dreame
mid soðfæder symle wunian."
Eala earendel, engla beorhtast,
ond soðfæsta sunnan leoma,
torht ofer tunglas, þu tida gehwane
of sylfum þe symle inlihtes!
Swa þu, god of gode gearo acenned,
butan anginne æfre wære,
swa þec nu for þearfum þin agen geweorc
bideð þurh byldo, þæt þu þa beorhtan us
sunnan onsende, ond þe sylf cyme
þrosme beþeahte ond in þeostrum her,
sæton sinneahtes; synnum bifealdne
deorc deaþes sceadu dreogan sceoldan.
Nu we hyhtfulle hælo gelyfað
þe on frymðe wæs fæder ælmihtigum
efenece mid god, ond nu eft gewearð
flæsc firena leas, þæt seo fæmne gebær
geomrum to geoce. God wæs mid us
mihtig meotudes bearn ond se monnes sunu
geþwære on þeode. We þæs þonc magon
secgan sigedryhtne symle bi gewyrhtum,
þæs þe he hine sylfne us sendan wolde.
mid noman ryhte nemned wære
Emmanuhel, swa hit engel gecwæð
ærest on Ebresc! þæt is eft gereht,
rume bi gerynum: "Nu is rodera weard,
ealra cyninga cyning ond þone clænan eac
sacerd soðlice sægdon toweard,
swa se mæra iu, Melchisedech,
gleaw in gæste godþrym onwrah
lara lædend, þam longe his
hyhtan hidercyme, swa him gehaten wæs,
þætte sunu meotudes sylfa wolde
gefælsian foldan mægðe,
siþe gesecan. Nu hie softe þæs
bidon in bendum hwonne bearn godes
cwome to cearigum. Forþon cwædon swa,
suslum geslæhte: "Nu þu sylfa cum,
werigum witeþeowum, wope forcymenum,
bitrum brynetearum. Is seo bot gelong
eal æt þe anum ...... oferþearfum.
Hæftas hygegeomre hider ...es;
mænigo þus micle, ac þu miltse on us
gecyð cynelice, Crist nergende,
wuldres æþeling, ne læt awyrgde ofer us
onwald agan. Læf us ecne gefean
weoroda wuldorcyning, þa þu geworhtes ær
hondum þinum. þu in heannissum
wunast wideferh mid waldend fæder."
"Eala Ioseph min, Iacobes bearn,
nu þu freode scealt fæste gedælan,
alætan lufan mine!" "Ic lungre eam
deope gedrefed, dome bereafod,
forðon ic worn for þe worde hæbbe
hearmes gehyred, ond me hosp sprecað,
tornworda fela. Ic tearas sceal
geotan geomormod. God eaþe mæg
gehælan hygesorge heortan minre,
mægð Maria!" Hwæt bemurnest ðu,
cleopast cearigende? Ne ic culpan in þe,
incan ænigne, æfre onfunde,
womma geworhtra, ond þu þa word spricest
firena gefylled." Ic to fela hæbbe
þæs byrdscypes bealwa onfongen!
Hu mæg ic ladigan laþan spræce,
oþþe ondsware ænige findan
þæt ic of þam torhtan temple dryhtnes
onfeng freolice fæmnan clæne,
womma lease, ond nu gehwyrfed is
þurh nathwylces. Me nawþer deag,
þonne sceal Dauides dohtor sweltan,
stanum astyrfed. Gen strengre is
þæt ic morþor hele; scyle manswara,
laþ leoda gehwam lifgan siþþan,
ryhtgeryno, ond þus reordade:
"Soð ic secge þurh sunu meotudes,
gæsta geocend, þæt ic gen ne conn
þurh gemæcscipe monnes ower,
geongre in geardum, þæt me Gabrihel,
heofones heagengel, hælo gebodade.
Sægde soðlice þæt me swegles gæst
leoman onlyhte, sceolde ic lifes þrym
torhtes tirfruman. Nu ic his tempel eam
gefremed butan facne, in me frofre gæst
geeardode. Nu þu ealle forlæt
sare sorgceare. Saga ecne þonc
fæmne forð seþeah, ond þu fæder cweden
woruldcund bi wene; sceolde witedom
in him sylfum beon soðe gefylled."
Eala þu soða ond þu sibsuma
hu þu ær wære eallum geworden
worulde þrymmum mid þinne wuldorfæder
cild acenned þurh his cræft ond meaht!
Nis ænig nu eorl under lyfte,
þe þæt asecgan mæge sundbuendum,
areccan mid ryhte, hu þe rodera weard
æt frymðe genom him to freobearne.
þæt wæs þara þinga þe her þeoda cynn
geworden under wolcnum, þæt witig god,
lifes ordfruma, leoht ond þystro
gedælde dryhtlice, ond him wæs domes geweald,
ond þa wisan abead weoroda ealdor:
leoht, lixende gefea, lifgendra gehwam
þe in cneorissum cende weorðen."
Ond þa sona gelomp, þa hit swa sceolde,
leoma leohtade leoda mægþum,
Sylfa sette þæt þu sunu wære
efeneardigende mid þinne engan frean
ærþon oht þisses æfre gewurde.
þu eart seo snyttro þe þas sidan gesceaft
Forþon nis ænig þæs horsc, ne þæs hygecræftig,
þe þin fromcyn mæge fira bearnum
sweotule geseþan. Cum, nu, sigores weard,
meotod moncynnes, ond þine miltse her
þæt we þin medrencynn motan cunnan,
ryhtgeryno, nu we areccan ne mægon
þæt fædrencynn fier owihte.
þu þisne middangeard milde geblissa
ond þa gyldnan geatu, þe in geardagum
ful longe ær bilocen stodan,
heofona heahfrea, hat ontynan,
ond usic þonne gesece þurh þin sylfes gong
Hafað se awyrgda wulf tostenced,
deor dædscua, dryhten, þin eowde,
wide towrecene. þæt ðu, waldend, ær
blode gebohtes, þæt se bealofulla
ofer usse nioda lust. Forþon we, nergend, þe
biddað geornlice breostgehygdum
þæt þu hrædlice helpe gefremme
wergum wreccan, þæt se wites bona
ond þin hondgeweorc, hæleþa scyppend,
mote arisan ond on ryht cuman
to þam upcundan æþelan rice,
þonan us ær þurh synlust se swearta gæst
a butan ende sculon ermþu dreogan,
butan þu usic þon ofostlicor, ece dryhten,
æt þam leodsceaþan, lifgende god,
helm alwihta, hreddan wille.
seo clæneste cwen ofer eorþan
þara þe gewurde to widan feore,
hu þec mid ryhte ealle reordberend
hatað ond secgað, hæleð geond foldan,
þæs selestan swegles bryttan.
Swylce þa hyhstan on heofonum eac,
Cristes þegnas, cweþað ond singað
þæt þu sie hlæfdige halgum meahtum
hada under heofonum, ond helwara.
Forþon þu þæt ana ealra monna
geþohtest þrymlice, þristhycgende,
þæt þu þinne mægðhad meotude brohtes,
ænig oþer ofer ealle men,
bryd beaga hroden, þe þa beorhtan lac
to heofonhame hlutre mode
siþþan sende. Forðon heht sigores fruma
of his mægenþrymme ond þe meahta sped
snude cyðan, þæt þu sunu dryhtnes
þurh clæne gebyrd cennan sceolde
monnum to miltse, ond þe, Maria, forð
Eac we þæt gefrugnon, þæt gefyrn bi þe
soðfæst sægde sum woðbora
in ealddagum, Esaias,
þæt he wære gelæded þæt he lifes gesteald
Wlat þa swa wisfæst witga geond þeodland
oþþæt he gestarode þær gestaþelad wæs
æþelic ingong. Eal wæs gebunden
deoran since duru ormæte,
þæt ænig elda æfre ne meahte
swa fæstlice forescyttelsas
on ecnesse o inhebban,
oþþe ðæs ceasterhlides clustor onlucan,
þa wisan onwrah ond þæt word acwæð:
"Ic þe mæg secgan þæt soð gewearð
þæt ðas gyldnan gatu giet sume siþe
god sylf wile gæstes mægne
ond þurh þa fæstan locu foldan neosan,
ond hio þonne æfter him ece stondað
simle singales swa beclysed
þæt nænig oþer, nymðe nergend god,
Nu þæt is gefylled þæt se froda þa
mid eagum þær on wlatade.
þu eart þæt wealldor, þurh þe waldend frea
æne on þas eorðan ut siðade,
clæne ond gecorene, Crist ælmihtig.
Swa ðe æfter him engla þeoden
eft unmæle ælces þinges
lioþucægan bileac, lifes brytta.
godes spelboda, Gabriel brohte.
Huru þæs biddað burgsittende
þæt ðu þa frofre folcum cyðe,
þinre sylfre sunu. Siþþan we motan
nu we on þæt bearn foran breostum stariað.
Geþinga us nu þristum wordum
þæt he us ne læte leng owihte
in þisse deaðdene gedwolan hyran,
þær we sorglease siþþan motan
wunigan in wuldre mid weoroda god.
Eala þu halga heofona dryhten,
þu mid fæder þinne gefyrn wære
Næs ænig þa giet engel geworden,
ne þæs miclan mægenþrymmes nan
ðe in roderum up rice biwitigað,
þeodnes þryðgesteald ond his þegnunga,
sylf settende þas sidan gesceaft,
brade brytengrundas. Bæm inc is gemæne
heahgæst hleofæst. We þe, hælend Crist,
þurh eaðmedu ealle biddað
þinra niedþiowa, nergende god,
hu we sind geswencte þurh ure sylfra gewill.
Habbað wræcmæcgas wergan gæstas,
hetlen helsceaþa, hearde genyrwad,
eall æt þe anum, ece dryhten.
Hreowcearigum help, þæt þin hidercyme
afrefre feasceafte, þeah we fæhþo wið þec
þurh firena lust gefremed hæbben.
hu we tealtrigað tydran mode,
hwearfiað heanlice. Cym nu, hæleþa cyning,
ne lata to lange. Us is lissa þearf,
þæt þu us ahredde ond us hælogiefe
þa sellan þing symle moten
geþeon on þeode, þinne willan.
Eala seo wlitige, weorðmynda full,
heah ond halig, heofoncund þrynes,
þa mid ryhte sculon reordberende,
earme eorðware ealle mægene
hergan healice, nu us hælend god
wærfæst onwrah þæt we hine witan moton.
þæt soðfæste seraphinnes cynn,
uppe mid englum a bremende,
unaþreotendum þrymmum singað
ful healice hludan stefne,
cyst mid cyninge. Him þæt Crist forgeaf,
þæt hy motan his ætwiste eagum brucan
simle singales, swegle gehyrste,
weorðian waldend wide ond side,
onsyne weardiað, ecan dryhtnes,
ond ymb þeodenstol þringað georne
hwylc hyra nehst mæge ussum nergende
flihte lacan friðgeardum in.
þa word cweþað, ond wuldriað
æþelne ordfruman ealra gesceafta:
"Halig eart þu, halig, heahengla brego,
soð sigores frea, simle þu bist halig,
eorðlic mid ældum in ælce tid
wide geweorþad. þu eart weoroda god,
forþon þu gefyldest foldan ond rodoras,
wigendra hleo, wuldres þines,
ece hælo, ond in eorþan lof,
beorht mid beornum. þu gebletsad leofa,
þe in dryhtnes noman dugeþum cwome
heanum to hroþre. þe in heahþum sie
Eala hwæt, þæt is wræclic wrixl in wera life,
þætte moncynnes milde scyppend
onfeng æt fæmnan flæsc unwemme,
ond sio weres friga wiht ne cuþe,
monnes ofer moldan; ac þæt wæs ma cræft
þonne hit eorðbuend ealle cuþan
þurh geryne, hu he, rodera þrim,
heofona heahfrea, helpe gefremede
Ond swa forðgongende folca nergend
his forgifnesse gumum to helpe
dæleð dogra gehwam, dryhten weoroda.
Forþon we hine domhwate dædum ond wordum
monna gehwylcum þe gemynd hafað,
þæt he symle oftost ond inlocast
ond geornlicost god weorþige.
He him þære lisse lean forgildeð,
efne in þam eðle þær he ær ne cwom,
in lifgendra londes wynne,
þær he gesælig siþþan eardað,
ealne widan feorh wunað butan ende. Amen.
mon se mæra, modcræfte sec
þurh sefan snyttro, þæt þu soð wite
hu þæt geeode, þa se ælmihtiga
acenned wearð þurh clænne had,
mærre meowlan, mundheals geceas,
þæt þær in hwitum hræglum gewerede
englas ne oðeowdun, þa se æþeling cwom,
beorn in Betlem. Bodan wæron gearwe
sægdon soðne gefean, þætte sunu wære
in middangeard meotudes acenned,
in Betleme. Hwæþre in bocum ne cwið
þæt hy in hwitum þær hræglum oðywden
ða se brega mæra to Bethania,
þeoden þrymfæst, his þegna gedryht
gelaðade, leof weorud. Hy þæs lareowes
on þam wildæge word ne gehyrwdon,
hæleð mid hlaford, to þære halgan byrg,
þær him tacna fela tires brytta
onwrah, wuldres helm, wordgerynum,
ærþon up stige ancenned sunu,
þæs ymb feowertig þe he of foldan ær
from deaðe aras, dagena rimes.
Hæfde þa gefylled, swa ær biforan sungon,
witgena word geond woruld innan
lufedun leofwendum lifes agend,
fæder frumsceafta. He him fægre þæs
leofum gesiþum lean æfter geaf,
ond þæt word acwæð waldend engla,
"Gefeoð ge on ferððe! Næfre ic from hweorfe,
ac ic lufan symle læste wið eowic,
ond eow meaht giefe ond mid wunige,
awo to ealdre, þæt eow æfre ne bið
Farað nu geond ealne yrmenne grund,
geond widwegas, weoredum cyðað,
bodiað ond bremað beorhtne geleafan,
ond fulwiað folc under roderum.
fyllað ond feogað, feondscype dwæscað,
sibbe sawað on sefan manna
þurh meahta sped. Ic eow mid wunige,
forð on frofre, ond eow friðe healde
ða wearð semninga sweg on lyfte
hlud gehyred. Heofonengla þreat,
weorud wlitescyne, wuldres aras,
cwomun on corðre. Cyning ure gewat
þa þe leofes þa gen last weardedun
on þam þingstede, þegnas gecorene.
Gesegon hi on heahþu hlaford stigan,
godbearn of grundum. Him wæs geomor sefa
þæs þe hi swa leofne leng ne mostun
geseon under swegle. Song ahofun
aras ufancunde, æþeling heredun,
lofedun liffruman, leohte gefegun
Gesegon hy ælbeorhte englas twegen
fægre ymb þæt frumbearn frætwum blican,
cyninga wuldor. Cleopedon of heahþu
wordum wrætlicum ofer wera mengu
Galilesce guman on hwearfte?
Nu ge sweotule geseoð soðne dryhten
on swegl faran; sigores agend
wile up heonan eard gestigan,
ealra folca fruma, fæder eþelstoll.
We mid þyslice þreate willað
ofer heofona gehlidu hlaford fergan
to þære beorhtan byrg mid þas bliðan gedryht,
ond æþeleste, þe ge her on stariað
ond in frofre geseoð frætwum blican.
Wile eft swa þeah eorðan mægðe
sylfa gesecan side herge,
þara ðe gefremedon folc under roderum."
ða wæs wuldres weard wolcnum bifongen,
heahengla cyning, ofer hrofas upp,
haligra helm. Hyht wæs geniwad,
Gesæt sigehremig on þa swiþran hand
ece eadfruma agnum fæder.
Gewitan him þa gongan to Hierusalem
hæleð hygerofe, in þa halgan burg,
up stigende eagum segun,
hyra wilgifan. þær wæs wopes hring,
torne bitolden; wæs seo treowlufu
hat æt heortan, hreðer innan weoll,
þegnas þrymfulle þeodnes gehata
in þære torhtan byrig tyn niht þa gen,
swa him sylf bibead swegles agend,
ærþon up stige ealles waldend
eorla eadgiefan englas togeanes.
ðæt is wel cweden, swa gewritu secgað,
þæt him albeorhte englas togeanes
in þa halgan tid heapum cwoman,
geworden in wuldre. Wel þæt gedafenað
þæt to þære blisse, beorhte gewerede,
in þæs þeodnes burg þegnas cwoman,
weorud wlitescyne. Gesegon wilcuman
folca feorhgiefan, frætwum ealles waldend
middangeardes ond mægenþrymmes.
"Hafað nu se halga helle bireafod
ealles þæs gafoles þe hi geardagum
Nu sind forcumene ond in cwicsusle
gehynde ond gehæfte, in helle grund
duguþum bidæled, deofla cempan.
Ne meahtan wiþerbrogan wige spowan,
heofonrices helm, hilde gefremede
wiþ his ealdfeondum anes meahtum,
þær he of hæfte ahlod huþa mæste
of feonda byrig, folces unrim,
Wile nu gesecan sawla nergend
gæsta giefstol, godes agen bearn,
æfter guðplegan. Nu ge geare cunnon
hwæt se hlaford is se þisne here lædeð,
gongað glædmode. Geatu, ontynað!
Wile in to eow ealles waldend,
cyning on ceastre, corðre ne lytle,
fyrnweorca fruma, folc gelædan
þurh his sylfes sygor. Sib sceal gemæne
englum ond ældum a forð heonan
wesan wideferh. Wær is ætsomne
godes ond monna, gæsthalig treow,
Hwæt, we nu gehyrdan hu þæt hælubearn
þurh his hydercyme hals eft forgeaf,
gefreode ond gefreoþade folc under wolcnum,
mære meotudes sunu, þæt nu monna gehwylc
swa helle hienþu swa heofones mærþu,
swa þæt leohte leoht swa ða laþan niht,
swa þrymmes þræce swa þystra wræce,
swa mid dryhten dream swa mid deoflum hream,
swa lif swa deað, swa him leofre bið
to gefremmanne, þenden flæsc ond gæst
wuniað in worulde. Wuldor þæs age
þrynysse þrym, þonc butan ende!
secgen dryhtne þonc duguða gehwylcre
þe us sið ond ær simle gefremede
þurh monigfealdra mægna geryno.
He us æt giefeð ond æhta sped,
under swegles hleo. Sunne ond mona,
æþelast tungla eallum scinað,
heofoncondelle, hæleþum on eorðan.
Dreoseð deaw ond ren, duguðe weccaþ
iecað eorðwelan. þæs we ealles sculon
secgan þonc ond lof þeodne ussum,
ond huru þære hælo þe he us to hyhte forgeaf,
ða he þa yrmpðu eft oncyrde
ond geþingade þeodbuendum
wið fæder swæsne fæhþa mæste,
cyning anboren. Cwide eft onhwearf
saulum to sibbe, se þe ær sungen wæs
"Ic þec ofer eorðan geworhte, on þære þu scealt yrmþum lifgan,
wunian in gewinne ond wræce dreogan,
feondum to hroþor fusleoð galan,
ond to þære ilcan scealt eft geweorþan,
of þære eorðan scealt eft gesecan."
Hwæt, us þis se æþeling yðre gefremede
þa he leomum onfeng ond lichoman,
monnes magutudre! Siþþan meotodes sunu
wolde, weoroda god, us se willa bicwom
heanum to helpe on þa halgan tid.
Bi þon giedd awræc Iob, swa he cuðe,
herede helm wera, hælend lofede,
freonoman cende, ond hine fugel nemde,
þone Iudeas ongietan ne meahtan
in ðære godcundan gæstes strengðu.
Wæs þæs fugles flyht feondum on eorþan
hæfdon on hreþre, heortan stænne.
Noldan hi þa torhtan tacen oncnawan
þe him beforan fremede freobearn godes,
monig mislicu, geond middangeard.
hwilum engla eard up gesohte,
modig meahtum strang, þone maran ham,
hwilum he to eorþan eft gestylde,
þurh gæstes giefe grundsceat sohte,
"He wæs upp hafen engla fæðmum
in his þa miclan meahta spede,
heah ond halig, ofer heofona þrym."
Ne meahtan þa þæs fugles flyht gecnawan
ond þæt ne gelyfdon, þætte liffruma
in monnes hiw ofer mægna þrym,
halig from hrusan, ahafen wurde.
ða us geweorðade se þas world gescop,
uppe mid englum ece staþelas,
ond eac monigfealde modes snyttru
seow ond sette geond sefan monna.
Sumum wordlaþe wise sendeð
æðele ondgiet. Se mæg eal fela
singan ond secgan þam bið snyttru cræft
bifolen on ferðe. Sum mæg fingrum wel
hlude fore hæleþum hearpan stirgan,
reccan ryhte æ. Sum mæg ryne tungla
secgan, side gesceaft. Sum mæg searolice
wordcwide writan. Sumum wiges sped
giefeð æt guþe, þonne gargetrum
flacor flangeweorc. Sum mæg fromlice
ofer sealtne sæ sundwudu drifan,
hreran holmþræce. Sum mæg heanne beam
stælgne gestigan. Sum mæg styled sweord,
wegas widgielle. Swa se waldend us,
godbearn on grundum, his giefe bryttað.
Nyle he ængum anum ealle gesyllan
gæstes snyttru, þy læs him gielp sceþþe
ðus god meahtig geofum unhneawum,
cyning alwihta, cræftum weorðaþ
eorþan tuddor; swylce eadgum blæd
seleð on swegle, sibbe ræreþ
swa he his weorc weorþað. Bi þon se witga cwæð
þæt ahæfen wæren halge gimmas,
hædre heofontungol, healice upp,
sunne ond mona. Hwæt sindan þa
He is se soðfæsta sunnan leoma,
englum ond eorðwarum æþele scima.
Ofer middangeard mona lixeð,
gæstlic tungol, swa seo godes circe
beorhte bliceð. Swa hit on bocum cwiþ,
siþþan of grundum godbearn astag,
cyning clænra gehwæs, þa seo circe her
æfyllendra eahtnysse bad
þær ða synsceaðan soþes ne giemdon,
gæstes þearfe, ac hi godes tempel
bræcan ond bærndon, blodgyte worhtan,
feodan ond fyldon. Hwæþre forð bicwom
æfter upstige ecan dryhtnes.
Bi þon Salomon song, sunu Dauiþes,
giedda gearosnottor gæstgerynum,
waldend werþeoda, ond þæt word acwæð:
meotud meahtum swið, munt gestylleð,
gehleapeð hea dune, hyllas ond cnollas
bewrið mid his wuldre, woruld alyseð,
ealle eorðbuend, þurh þone æþelan styll."
mægeð unmæle, ond þær mennisc hiw
onfeng butan firenum þæt to frofre gewearð
eallum eorðwarum. Wæs se oþer stiell
bearnes gebyrda, þa he in binne wæs
ealra þrymma þrym. Wæs se þridda hlyp,
rodorcyninges ræs, þa he on rode astag,
fæder, frofre gæst. Wæs se feorða stiell
in byrgenne, þa he þone beam ofgeaf,
þa he hellwarena heap forbygde
in cwicsusle, cyning inne gebond,
feonda foresprecan, fyrnum teagum,
gromhydigne, þær he gen ligeð
synnum gesæled. Wæs se siexta hlyp,
haliges hyhtplega, þa he to heofonum astag
on his ealdcyððe. þa wæs engla þreat
on þa halgan tid hleahtre bliþe
æþelinga ord, eðles neosan,
beorhtra bolda. þa wearð burgwarum
eadgum ece gefea æþelinges plega.
þus her on grundum godes ece bearn
modig æfter muntum. Swa we men sculon
heortan gehygdum hlypum styllan
of mægne in mægen, mærþum tilgan
þæt we to þam hyhstan hrofe gestigan
geþungen þegnweorud. Is us þearf micel
þæt we mid heortan hælo secen,
þær we mid gæste georne gelyfað
þæt þæt hælobearn heonan up stige
Forþon we a sculon idle lustas,
synwunde forseon, ond þæs sellran gefeon.
Habbað we us to frofre fæder on roderum
ælmeahtigne. He his aras þonan,
þa us gescildaþ wið sceþþendra
eglum earhfarum, þi læs unholdan
wunde gewyrcen, þonne wrohtbora
in folc godes forð onsendeð
Forþon we fæste sculon wið þam færscyte
symle wærlice wearde healdan,
þy læs se attres ord in gebuge,
biter bordgelac, under banlocan,
blatast benna. Utan us beorgan þa,
þenden we on eorðan eard weardien;
utan us to fæder freoþa wilnian,
biddan bearn godes ond þone bliðan gæst
laþra lygesearwum, se us lif forgeaf,
leomu, lic ond gæst. Si him lof symle
þurh woruld worulda, wuldor on heofnum.
Ne þearf him ondrædan deofla strælas
gromra garfare, gif hine god scildeþ,
duguða dryhten. Is þam dome neah
þæt we gelice sceolon leanum hleotan,
swa we widefeorh weorcum hlodun
hu æt ærestan eadmod astag
in middangeard mægna goldhord,
in fæmnan fæðm freobearn godes,
halig of heahþu. Huru ic wene me
ðonne eft cymeð engla þeoden,
þe ic ne heold teala þæt me hælend min
on bocum bibead. Ic þæs brogan sceal
geseon synwræce, þæs þe ic soð talge,
fore onsyne eces deman.
þonne
rodera ryhtend, sprecan reþe word
þam þe him ær in worulde wace hyrdon,
frofre findan. þær sceal forht monig
on þam wongstede werig bidan
hwæt him æfter dædum deman wille
wraþra wita. Biþ se
byrnan on bæle; blac rasetteð
recen reada leg, reþe scriþeð
burgstede berstað. Brond bið on tyhte,
æleð ealdgestreon unmurnlice,
gæsta gifrast, þæt geo guman heoldan,
þenden him on eorþan onmedla wæs.
þæt he ne agæle gæstes þearfe,
ne on gylp geote, þenden god wille
þæt he her in worulde wunian mote,
somed siþian sawel in lice,
on his geardagum georne biþencan
þæt us milde bicwom meahta waldend
æt ærestan þurh þæs engles word.
Bið nu eorneste þonne eft cymeð,
ond þas miclan gemetu middangeardes
beofiað þonne. Beorht cyning leanað
þæs þe hy on eorþan eargum dædum
lifdon leahtrum fa. þæs hi longe sculon
wælmum biwrecene, wraþlic ondlean,
þonne mægna cyning on gemot cymeð,
þrymma mæste. þeodegsa bið
hlud gehyred bi heofonwoman,
fore onsyne eces deman,
þa þe hyra weorcum wace truwiað.
ðær biþ oðywed egsa mara
þonne from frumgesceape gefrægen wurde
synwyrcendra on þa snudan tid
leofra micle þonne eall þeos læne gesceaft,
þær he hine sylfne on þam sigeþreate
behydan mæge, þonne herga fruma,
leofum ge laðum, lean æfter ryhte,
þeoda gehwylcre. Is us þearf micel
þæt we gæstes wlite ær þam gryrebrogan
on þas gæsnan tid georne biþencen.
ofer cald wæter ceolum liðan
geond sidne sæ, sundhengestum,
flodwudu fergen. Is þæt frecne stream
yða ofermæta þe we her on lacað
ofer deop gelad. Wæs se drohtað strong
ærþon we to londe geliden hæfdon
ofer hreone hrycg. þa us help bicwom,
þæt us to hælo hyþe gelædde,
þæt we oncnawan magun ofer ceoles bord
hwær we sælan sceolon sundhengestas,
ealde yðmearas, ancrum fæste.
Utan us to þære hyðe hyht staþelian,
halge on heahþu, þa he heofonum astag.
ðonne mid fere foldbuende
se micla dæg meahtan dryhtnes
æt midre niht mægne bihlæmeð,
þeof þristlice, þe on þystre fareð,
on sweartre niht, sorglease hæleð
semninga forfehð slæpe gebundne,
eorlas ungearwe yfles genægeð.
mægenfolc micel, meotude getrywe,
beorht ond bliþe. Him weorþeð blæd gifen!
þonne from feowerum foldan sceatum,
þam ytemestum eorþan rices,
byman on brehtme. Beofað middangeard,
hruse under hæleþum. Hlydað tosomne,
trume ond torhte, wið tungla gong,
singað ond swinsiaþ suþan ond norþan,
Weccað of deaðe dryhtgumena bearn,
eall monna cynn, to meotudsceafte
egeslic of þære ealdan moldan, hatað hy upp astandan
sneome of slæpe þy fæstan. þær mon mæg sorgende folc
cearum cwiþende cwicra gewyrhtu,
forhte afærde. þæt bið foretacna mæst
þara þe ær oþþe sið æfre gewurde
monnum oþywed, þær gemengde beoð
beorhtra ond blacra. Weorþeð bega cyme,
hwitra ond sweartra, swa him is ham sceapen
ungelice, englum ond deoflum.
þonne semninga on Syne beorg
cymeð of scyppende scynan leohtor
þonne hit men mægen modum ahycgan,
beorhte blican, þonne bearn godes
þurh heofona gehleodu hider oðyweð.
æþelcyninges wlite, eastan fram roderum,
on sefan swete sinum folce,
biter bealofullum, gebleod wundrum,
eadgum ond earmum ungelice.
wlitig, wynsumlic, weorude þam halgan,
on gefean fæger, freond ond leoftæl,
lufsum ond liþe leofum monnum
to sceawianne þone scynan wlite,
mægencyninges, þam þe him on mode ær
wordum ond weorcum wel gecwemdun.
He bið þam yflum egeslic ond grimlic
to geseonne, synnegum monnum,
þæt mæg wites to wearninga þam þe hafað wisne geþoht,
þæt se him eallunga owiht ne ondrædeð,
se for ðære onsyne egsan ne weorþeð
forht on ferðe, þonne he frean gesihð
mid mægenwundrum mongum to þinge,
ond him on healfa gehwone heofonengla þreat
ymbutan farað, ælbeorhtra scolu,
hergas haligra, heapum geneahhe.
wælmfyra mæst ofer widne grund.
Hlemmeð hata leg, heofonas berstað,
trume ond torhte, tungol ofhreosað.
þonne weorþeð sunne sweart gewended
ofer ærworuld ælda bearnum;
mona þæt sylfe, þe ær moncynne
nihtes lyhte, niþer gehreoseð
ond steorran swa some stredað of heofone,
Wile ælmihtig mid his engla gedryht,
mægencyninga meotod, on gemot cuman,
þrymfæst þeoden. Bið þær his þegna eac
hreþeadig heap. Halge sawle
þurh egsan þrea eorðan mægðe
sylfa geseceð. Weorþeð geond sidne grund
hlud gehyred heofonbyman stefn,
ond on seofon healfa swogað windas,
weccað ond woniað woruld mid storme,
fyllað mid fere foldan gesceafte.
ðonne heard gebrec, hlud, unmæte,
swar ond swiðlic, swegdynna mæst,
þær mægen werge monna cynnes
wornum hweorfað on widne leg,
þa þær cwice meteð cwelmende fyr,
sume up, sume niþer, ældes fulle.
cyn, cearena full, cwiþeð gesargad,
nales fore lytlum, leode geomre,
ac fore þam mæstan mægenearfeþum,
ðonne eall þreo on efen nimeð
se swearta lig, sæs mid hyra fiscum,
eorþan mid hire beorgum, ond upheofon
torhtne mid his tunglum. Teonleg somod
þryþum bærneð þreo eal on an
eal middangeard on þa mæran tid.
Swa se gifra gæst grundas geondseceð;
hiþende leg heahgetimbro
fylleð on foldwong fyres egsan,
hat, heorogifre. Hreosað geneahhe
tobrocene burgweallas. Beorgas gemeltað
ond heahcleofu, þa wið holme ær
fæste wið flodum foldan sceldun,
wætre windendum. þonne wihta gehwylce,
deora ond fugla, deaðleg nimeð,
færeð æfter foldan fyrswearta leg,
weallende wiga. Swa ær wæter fleowan,
swelað sæfiscas; sundes getwæfde
wægdeora gehwylc werig swelteð,
byrneþ wæter swa weax. þær bið wundra ma
þonne hit ænig on mode mæge aþencan,
brecað brade gesceaft. Beornas gretað,
wepað wanende wergum stefnum,
heane, hygegeomre, hreowum gedreahte.
Seoþeð swearta leg synne on fordonum,
eall ærgestreon eþelcyninga.
ðær bið cirm ond cearu, ond cwicra gewin,
gehreow ond hlud wop bi heofonwoman,
earmlic ælda gedreag. þonan ænig ne mæg,
legbryne losian londes ower,
ac þæt fyr nimeð þurh foldan gehwæt,
græfeð grimlice, georne aseceð
innan ond utan eorðan sceatas,
woruldwidles wom wælme forbærned.
ðonne mihtig god on þone mæran beorg
mid þy mæstan mægenþrymme cymeð,
heofonengla cyning, halig scineð,
ond hine ymbutan æþelduguð betast,
halge herefeðan, hlutre blicað,
eadig engla gedryht. Ingeþoncum
forhte beofiað fore fæder egsan.
seo unclæne gecynd, cearum sorgende,
hearde ondrede, ðonne sio halge gecynd,
hwit ond heofonbeorht, heagengla mægen,
for ðære onsyne beoð egsan afyrhte,
dryhtnes domes. Daga egeslicast
weorþeð in worulde, þonne wuldorcyning
þurh þrym þreað þeoda gehwylce,
hateð arisan reordberende
cuman to gemote moncynnes gehwone.
þonne eall hraðe Adames cynn
onfehð flæsce, weorþeð foldræste
eardes æt ende. Sceal þonne anra gehwylc
leoðum onfon ond lichoman,
edgeong wesan. Hafað eall on him
þæs þe he on foldan in fyrndagum,
godes oþþe gales, on his gæste gehlod,
lic ond sawle. Sceal on leoht cuman
sinra weorca wlite ond worda gemynd
ond heortan gehygd fore heofona cyning.
ðonne biþ geyced ond geedniwad
dryhtfolc to dome, siþþan deaþes bend
toleseð liffruma. Lyft bið onbærned,
hreosað heofonsteorran, hyþað wide
gifre glede, gæstas hweorfað
ofer middangeard monna dæde.
Ne magun hord weras, heortan geþohtas,
fore waldende wihte bemiþan.
Ne sindon him dæda dyrne, ac þær bið dryhtne cuð
ær earnode eces lifes,
ond eall ondweard þæt hi ær oþþe sið
worhtun in worulde. Ne bið þær wiht forholen
monna gehygda, ac se mæra dæg
ealle ætyweð. ær sceal geþencan
gæstes þearfe, se þe gode mynteð
bringan beorhtne wlite, þonne bryne costað,
hat, heorugifre, hu gehealdne sind
ðonne sio byman stefen ond se beorhta segn,
ond þæt hate fyr ond seo hea duguð,
ond se engla þrym ond se egsan þrea,
ond se hearda dæg ond seo hea rod,
folcdryht wera biforan bonnað,
sawla gehwylce þara þe sið oþþe ær
on lichoman leoþum onfengen.
ðonne weoroda mæst fore waldende,
neode ond nyde, bi noman gehatne,
berað breosta hord fore bearn godes,
feores frætwe. Wile fæder eahtan
hu gesunde suna sawle bringen
ðonne beoð bealde þa þe beorhtne wlite
meotude bringað. Bið hyra meaht ond gefea
swiðe gesæliglic sawlum to gielde,
wuldorlean weorca. Wel is þam þe motun
þær him sylfe geseoð sorga mæste,
synfa men, sarigferðe.
Ne bið him to are þæt þær fore ellþeodum
usses dryhtnes rod ondweard stondeð,
heofoncyninges hlutran dreore,
biseon mid swate þæt ofer side gesceaft
scire scineð. Sceadu beoð bidyrned
þær se leohta beam leodum byrhteð.
þeodum to þrea, þam þe þonc gode
womwyrcende wita ne cuþun,
þæs he on þone halgan beam ahongen wæs
fore moncynnes manforwyrhtu,
þeoden moncynne, on þam dæge,
mid þy weorðe, þe no wom dyde
his lichoma leahtra firena,
mid þy usic alysde. þæs he eftlean wile
ðonne sio reade rod ofer ealle
swegle scineð on þære sunnan gyld.
On þa forhtlice firenum fordone,
swearte synwyrcend, sorgum wlitað,
þær hy hit to gode ongietan woldan.
Ond eac þa ealdan wunde ond þa openan dolg
on hyra dryhtne geseoð dreorigferðe,
swa him mid næglum þurhdrifan niðhycgende
ond of his sidan swa some swat forletan,
þær blod ond wæter bu tu ætsomne
ut bicwoman fore eagna gesyhð,
rinnan fore rincum, þa he on rode wæs.
open, orgete, þæt he for ælda lufan,
firenfremmendra, fela þrowade.
Magun leoda bearn leohte oncnawan
hu hine lygnedon lease on geþoncum,
hyra spatl speowdon. Spræcon him edwit,
ond on þone eadgan ondwlitan swa some
helfuse men hondum slogun,
folmum areahtum ond fystum eac,
beag þyrnenne, blinde on geþoncum,
dysge ond gedwealde. Gesegun þa dumban gesceaft,
eorðan ealgrene ond uprodor,
forhte gefelan frean þrowinga,
þa hyra scyppend sceaþan onfengon
syngum hondum. Sunne wearð adwæsced,
þream aþrysmed; þa sio þeod geseah
in Hierusalem godwebba cyst
to weorþunga weorud sceawian;
ufan eall forbærst þæt hit on eorþan læg
on twam styccum. þæs temples segl,
wundorbleom geworht to wlite þæs huses,
scearp þurhwode. Scire burstan
muras ond stanas monge æfter foldan,
ond seo eorðe eac, egsan myrde,
beofode on bearhtme, ond se brada sæ
up yrringa on eorþan fæðm,
ge on stede scynum steorran forleton
hyra swæsne wlite. On þa sylfan tid
heofon hluttre ongeat hwa hine healice
forþon he his bodan sende, þa wæs geboren ærest
gesceafta scircyning. Hwæt, eac scyldge men
gesegon to soðe, þy sylfan dæge
þe on þrowade, þeodwundor micel,
Eft lifgende up astodan
þa þe heo ær fæste bifen hæfde,
deade bibyrgde, þe dryhtnes bibod
heoldon on hreþre. Hell eac ongeat,
waldende god, þa heo þæt weorud ageaf,
hloþe of ðam hatan hreþre. Hyge wearð mongum blissad,
sawlum sorge toglidene. Hwæt, eac sæ cyðde
hwa hine gesette on sidne grund,
ongean gyrede, þonne god wolde
ofer sine yðe gan. Eahstream ne dorste
his frean fet flode bisencan,
ge eac beamas onbudon hwa hy mid bledum sceop,
on hira anne gestag þær he earfeþu
geþolade fore þearfe þeodbuendra,
laðlicne deað leodum to helpe.
ða wearð beam monig blodigum tearum
sæp wearð to swate. þæt asecgan ne magun
foldbuende þurh frod gewit,
hu fela þa onfundun þa gefelan ne magun
dryhtnes þrowinga, deade gesceafte.
ond heofones eac heahgetimbro,
eall fore þam anum unrot gewearð,
forhtafongen. þeah hi ferðgewit
of hyra æþelum ænig ne cuþen,
of lichoman. Leode ne cuþon,
modblinde men meotud oncnawan,
flintum heardran, þæt hi frea nerede
fram hellcwale halgum meahtum,
foreþoncle men from fruman worulde
þurh wis gewit, witgan dryhtnes,
halge higegleawe, hæleþum sægdon,
oft, nales æne, ymb þæt æþele bearn,
to hleo ond to hroþer hæleþa cynne
weorðan in worulde, wuldres agend,
eades ordfruma, þurh þa æþelan cwenn.
Hwæs weneð se þe mid gewitte nyle
ond eal ða earfeðu þe he fore ældum adreag,
forþon þe he wolde þæt we wuldres eard
in ecnesse agan mosten?
Swa þam bið grorne on þam grimman dæge
deaðfirenum forden, dolg sceawian,
wunde ond wite. On werigum sefan
geseoð sorga mæste, hu se sylfa cyning
mid sine lichoman lysde of firenum
tome lifgan, ond tires blæd
ecne agan. Hy þæs eðles þonc
hyra waldende wita ne cuþon;
forþon þær to teonum þa tacen geseoð
þonne Crist siteð on his cynestole,
on heahsetle, heofonmægna god,
fæder ælmihtig. Folca gehwylcum
scyppend scinende scrifeð bi gewyrhtum,
ðonne beoð gesomnad on þa swiþran hond
þa clænan folc, Criste sylfum
gecorene bi cystum, þa ær sinne cwide georne
lustum læstun on hyra lifdagum,
fore scyppende scyrede weorþað,
hateð him gewitan on þa winstran hond,
sigora soðcyning, synfulra weorud.
þær hy arasade reotað ond beofiað
unsyfre folc, arna ne wenað.
ðonne bið gæsta dom fore gode sceaden
wera cneorissum, swa hi geworhtun ær,
þær bið on eadgum eðgesyne
wordum ond weorcum willan heoldon.
An is ærest orgeate þær
þæt hy fore leodum leohte blicaþ,
blæde ond byrhte ofer burga gesetu.
on sylfra gehwam sunnan beorhtran.
Oþer is to eacan ondgete swa some,
þæt hy him in wuldre witon waldendes giefe,
ond on seoð, eagum to wynne,
eadge mid englum agan motun.
ðonne bið þridde, hu on þystra bealo
þæt gesælige weorud gesihð þæt fordone
sar þrowian, synna to wite,
bitrum ceaflum, byrnendra scole.
Of þam him aweaxeð wynsum gefea,
þonne hi þæt yfel geseoð oðre dreogan,
þæt hy þurh miltse meotudes genæson.
blædes ond blissa þe hy bu geseoð,
þæt he hy generede from niðcwale
ond eac forgeaf ece dreamas;
bið him hel bilocen, heofonrice agiefen.
þurh modlufan meotudes willan.
ðonne bið þam oþrum ungelice
willa geworden. Magon weana to fela
geseon on him selfum, synne genoge
þær him sorgendum sar oðclifeð,
þroht þeodbealu, on þreo healfa.
An is þara þæt hy him yrmþa to fela,
grim helle fyr, gearo to wite
wræc winnende, wærgðu dreogan.
þonne is him oþer earfeþu swa some
scyldgum to sconde, þæt hi þær scoma mæste
dreogað fordone. On him dryhten gesihð
ond þæt ællbeorhte eac sceawiað
heofonengla here, ond hæleþa bearn,
ealle eorðbuend ond atol deofol,
mircne mægencræft, manwomma gehwone
geseon on þam sawlum. Beoð þa syngan flæsc
scandum þurhwaden swa þæt scire glæs,
þæt mon yþæst mæg eall þurhwlitan.
ðonne bið þæt þridde þearfendum sorg,
hu hi fore goddædum glade blissiað,
þa hy, unsælge, ær forhogdun
to donne þonne him dagas læstun;
ond be hyra weorcum wepende sar
Geseoð hi þa betran blæde scinan;
ne bið him hyra yrmðu an to wite,
ac þara oþerra ead to sorgum,
þæs þe hy swa fægre gefean on fyrndagum
þurh leaslice lices wynne,
earges flæschoman idelne lust.
þær hi ascamode, scondum gedreahte,
swiciað on swiman; synbyrþenne,
Wære him þonne betre þæt hy bealodæde,
ælces unryhtes, ær gescomeden
fore anum men, eargra weorca,
godes bodan sægdon þæt hi to gyrne wiston
geseon on þære sawle, hwæþer him mon soð þe lyge
sagað on hine sylfne, þonne he þa synne bigæð.
Mæg mon swa þeah gelacnigan leahtra gehwylcne,
yfel unclæne, gif he hit anum gesegð,
wom unbeted, ðær hit þa weorud geseoð.
Eala, þær we nu magon wraþe firene
geseon on ussum sawlum, synna wunde,
mid lichoman leahtra gehygdu,
Ne þæt ænig mæg oþrum gesecgan
mid hu micle elne æghwylc wille
þurh ealle list lifes tiligan,
feores forhtlice, forð aðolian,
ond þæt wom ærran wunde hælan,
þone lytlan fyrst þe her lifes sy,
þæt he mæge fore eagum eorðbuendra
unscomiende eðles mid monnum
lic ond sawle lifgan mote.
Nu we sceolon georne gleawlice þurhseon
usse hreþercofan heortan eagum,
innan uncyste. We mid þam oðrum ne magun,
eagum þurhwlitan ænge þinga,
hwæþer him yfel þe god under wunige,
þæt he on þa grimman tid gode licie,
þonne he ofer weoruda gehwylc wuldre scineð
þær he fore englum ond fore elþeodum
to þam eadgestum ærest mæðleð,
ond him swæslice sibbe gehateð,
heofona heahcyning; halgan reorde
hateð hy gesunde ond gesenade
on eþel faran engla dreames,
ond þæs to widan feore willum neotan:
"Onfoð nu mid freondum mines fæder rice
blæd mid blissum, beorht eðles wlite,
hwonne ge þa lifwelan mid þam leofstum,
swase swegldreamas, geseon mosten.
Ge þæs earnedon þa ge earme men,
on mildum sefan. ðonne hy him þurh minne noman
eaðmode to eow arna bædun,
þonne ge hyra hulpon ond him hleoð gefon,
hingrendum hlaf ond hrægl nacedum;
æfdon unsofte, adle gebundne,
to þam ge holdlice hyge staþeladon
mid modes myne. Eall ge þæt me dydon,
ðonne ge hy mid sibbum sohtun, ond hyra sefan trymedon
lean mid leofum lange brucan."
Onginneð þonne to þam yflum ungelice
wordum mæðlan þe him bið on þa wynstran hond,
þurh egsan þrea, alwalda god.
lifes ne lissa, ac þær lean cumað
werum bi gewyrhtum worda ond dæda,
reordberendum; sceolon þone ryhtan dom
anne geæfnan, egsan fulne.
þeodbuendum, on þam dæge,
þæs ælmihtigan, þonne he yrringa
on þæt fræte folc firene stæleð
laþum wordum, hateð hyra lifes riht
syngum to sælum. Onginneð sylf cweðan,
swa he to anum sprece, ond hwæþre ealle mæneð,
firensynnig folc, frea ælmihtig:
"Hwæt, ic þec mon minum hondum
Of lame ic þe leoþo gesette, geaf ic ðe lifgendne gæst,
arode þe ofer ealle gesceafte, gedyde ic þæt þu onsyn hæfdest,
mægwlite me gelicne. Geaf ic þe eac meahta sped,
welan ofer widlonda gehwylc, nysses þu wean ænigne dæl,
þa ic ðe swa scienne gesceapen hæfde,
wynlicne geworht, ond þe welan forgyfen
þæt ðu mostes wealdan worulde gesceaftum,
ða ic þe on þa fægran foldan gesette
beorhtne blædwelan, bleom scinende,
ða þu lifes word læstan noldes,
ac min bibod bræce be þines bonan worde.
Fæcnum feonde furþor hyrdes,
Nu ic ða ealdan race anforlæte,
hu þu æt ærestan yfle gehogdes,
firenweorcum forlure þæt ic ðe to fremum sealde.
þa ic þe goda swa fela forgiefen hæfde
mode þuhte, gif þu meahte sped
efenmicle gode agan ne moste,
ða þu of þan gefean fremde wurde,
feondum to willan feor aworpen.
agiefan geomormod, gæsta eþel,
earg ond unrot, eallum bidæled
dugeþum ond dreamum, ond þa bidrifen wurde
on þas þeostran weoruld, þær þu þolades siþþan
sar ond swar gewin ond sweartne deað,
ond æfter hingonge hreosan sceoldes
hean in helle, helpendra leas.
ða mec ongon hreowan þæt min hondgeweorc
moncynnes tuddor mancwealm seon,
sceolde uncuðne eard cunnian,
sare siþas. þa ic sylf gestag,
maga in modor, þeah wæs hyre mægdenhad
folcum to frofre. Mec mon folmum biwond,
biþeahte mid þearfan wædum, ond mec þa on þeostre alegde
biwundenne mid wonnum claþum. Hwæt, ic þæt for worulde geþolade!
Lytel þuhte ic leoda bearnum, læg ic on heardum stane,
hat helle bealu, þæt þu moste halig scinan
eadig on þam ecan life, forðon ic þæt earfeþe wonn.
Næs me for mode, ac ic on magugeoguðe
yrmþu geæfnde, arleas licsar,
ond þu meahte minum weorþan
mægwlite gelic, mane bidæled.
Ond fore monna lufan min þrowade
heafod hearmslege; hleor geþolade,
of muðe onfeng, manfremmendra.
Swylce hi me geblendon bittre tosomne
unswetne drync ecedes ond geallan.
ðonne ic fore folce onfeng feonda geniðlan,
ond mid sweopum slogun. Ic þæt sar for ðe
þurh eaðmedu eall geþolade,
hosp ond heardcwide. þa hi hwæsne beag
ymb min heafod heardne gebygdon,
ða ic wæs ahongen on heanne beam,
rode gefæstnad, ða hi ricene mid spere
of minre sidan swat ut guton,
dreor to foldan, þæt þu of deofles þurh þæt
ða ic, womma leas, wite þolade,
yfel earfeþu, oþþæt ic anne forlet
of minum lichoman lifgendne gæst.
Geseoð nu þa feorhdolg þe ge gefremedun ær
þurh þa ic hongade hearde gefæstnad;
meaht her eac geseon orgete nu gen
on minre sidan swatge wunde.
Hu þær wæs unefen racu unc gemæne!
mines eþelrices eadig neotan,
ond þe mine deaðe deore gebohte
þæt longe lif þæt þu on leohte siþþan,
wlitig, womma leas, wunian mostes.
niþre gehyded, se ðe nængum scod,
in byrgenne, þæt þu meahte beorhte uppe
on roderum wesan, rice mid englum.
For hwon forlete þu lif þæt scyne
heanum to helpe hold gecypte?
Wurde þu þæs gewitleas þæt þu waldende
þinre alysnesse þonc ne wisses?
Ne ascige ic nu owiht bi þam bitran
ac forgield me þin lif, þæs þe ic iu þe min
þurh woruldwite weorð gesealde;
ðæs lifes ic manige þe þu mid leahtrum hafast
ofslegen synlice sylfum to sconde.
gehalgode, hus to wynne,
þurh firenlustas, fule synne,
unsyfre bismite sylfes willum?
Ge þu þone lichoman þe ic alysde me
scyldwyrcende scondum gewemdest.
For hwon ahenge þu mec hefgor on þinra honda rode
þonne iu hongade? Hwæt, me þeos heardra þynceð!
Nu is swærra mid mec þinra synna rod
þonne seo oþer wæs þe ic ær gestag,
willum minum, þa mec þin wea swiþast
æt heortan gehreaw, þa ic þec from helle ateah,
þær þu hit wolde sylfa siþþan gehealdan.
earm ic wæs on eðle þinum þæt þu wurde eadig on minum.
þa ðu þæs ealles ænigne þonc
þinum nergende nysses on mode.
Bibead ic eow þæt ge broþor mine
of þam æhtum þe ic eow on eorðan geaf,
earmra hulpen. Earge ge þæt læstun,
þearfum forwyrndon þæt hi under eowrum þæce mosten
in gebugan, ond him æghwæs oftugon,
moses meteleasum. þeah hy him þurh minne noman
werge, wonhale, wætan bædan,
drynces gedreahte, duguþa lease,
þurste geþegede, ge him þriste oftugon.
frofre gespræcon, þæt hy þy freoran hyge
mode gefengen. Eall ge þæt me dydan,
to hynþum heofoncyninge. þæs ge sceolon hearde adreogan
wite to widan ealdre, wræc mid deoflum geþolian."
sylf sigora weard, sares fulne,
ofer þæt fæge folc forð forlæteð,
cwið to þara synfulra sawla feþan:
"Farað nu, awyrgde, willum biscyrede
þæt wæs Satane ond his gesiþum mid,
deofle gegearwad ond þære deorcan scole,
hat ond heorogrim. On þæt ge hreosan sceolan!"
Ne magon hi þonne gehynan heofoncyninges bibod,
on grimne grund þa ær wiþ gode wunnon.
Bið þonne rices weard reþe ond meahtig,
yrre ond egesful. Ondweard ne mæg
on þissum foldwege feond gebidan.
þæt on þæt deope dæl deofol gefeallað
in sweartne leg, synfulra here
under foldan sceat, fæge gæstas
on wraþra wic, womfulra scolu
deaðsele deofles. Nales dryhtnes gemynd
siþþan gesecað, synne ne aspringað,
þær hi leahtrum fa, lege gebundne,
swylt þrowiað. Bið him synwracu
Ne mæg þæt hate dæl of heoloðcynne
in sinnehte synne forbærnan
to widan feore, wom of þære sawle,
ac þær se deopa seað dreorge fedeð,
æleð hy mid þy ealdan lige, ond mid þy egsan forste,
wraþum wyrmum ond mid wita fela,
frecnum feorhgomum, folcum scendeð.
þæt we magon eahtan ond on an cweþan,
lifes wisdom, forloren hæbbe,
se þe nu ne giemeð hwæþer his gæst sie
earm þe eadig, þær he ece sceal
æfter hingonge hamfæst wesan.
wonhydig mon, ne he wihte hafað
hreowe on mode þæt him halig gæst
losige þurh leahtras on þas lænan tid.
ðonne mansceaða fore meotude forht,
wommum awyrged, bið se wærloga
fyres afylled. Feores unwyrðe,
egsan geþread, ondweard gode
won ond wliteleas hafað werges bleo,
tearum geotað, þonne þæs tid ne biþ,
synne cwiþað; ac hy to sið doð
gæstum helpe, ðonne þæs giman nele
weoruda waldend, hu þa womsceaþan
sare greten. Ne biþ þæt sorga tid
leodum alyfed, þæt þær læcedom
findan mote, se þe nu his feore nyle
hælo strynan þenden her leofað.
ne nængum yflum wel, ac þær æghwæþer
anfealde gewyrht ondweard wigeð.
Forðon sceal onettan, se þe agan wile
lif æt meotude, þenden him leoht ond gæst
georne bigonge on godes willan,
ond wær weorðe worda ond dæda,
þeawa ond geþonca, þenden him þeos woruld,
sceadum scriþende, scinan mote,
his dreames blæd ond his dagena rim,
ond his weorces wlite ond wuldres lean,
þætte heofones cyning on þa halgan tid
soðfæst syleð to sigorleanum
þonne heofon ond hel hæleþa bearnum,
fira feorum, fylde weorþeð.
Grundas swelgað godes ondsacan,
lacende leg laðwende men,
on gefean faran to feorhnere,
ac se bryne bindeð bidfæstne here,
feoð firena bearn. Frecne me þinceð
þæt þas gæstberend giman nellað,
hwæt him se waldend to wrace gesette,
laþum leodum. þonne lif ond deað
sawlum swelgað. Bið susla hus
open ond oðeawed, aðlogum ongean,
sweartum sawlum. þonne synna to wrace
scyldigra scolu ascyred weorþeð
heane from halgum on hearmcwale.
ðær sceolan þeofas ond þeodsceaþan,
ond mansworan morþorlean seon,
heard ond heorogrim. þonne hel nimeð
wærleasra weorud, ond hi waldend giefeð
feondum in forwyrd; fa þrowiað
firenum gewyrcan, þæt he fah scyle
from his scyppende ascyred weorðan
æt domdæge to deaðe niþer,
under helle cinn in þæt hate fyr,
to bindenne ond to bærnenne
ond to swingenne synna to wite.
ðonne halig gæst helle biluceð,
morþerhusa mæst, þurh meaht godes,
cyninges worde. Se biþ cwealma mæst
deofla ond monna! þæt is dreamleas hus,
ðær ænig ne mæg ower losian
caldan clommum. Hy bræcon cyninges word,
in sinnehte, sar endeleas,
firendædum fa, forð þrowian,
ða þe her forhogdun heofonrices þrym.
þonne þa gecorenan fore Crist berað
æt domdæge, agan dream mid gode
liþes lifes, þæs þe alyfed biþ
haligra gehwam on heofonrice.
ðæt is se eþel þe no geendad weorþeð,
dream weardiað, dryhten lofiað,
leofne lifes weard, leohte biwundne,
sibbum bisweðede, sorgum biwerede,
dreamum gedyrde, dryhtne gelyfde.
brucað mid blisse, beorhte mid lisse,
freogað folces weard. Fæder ealra geweald
hafað ond healdeð haligra weorud.
ðær is engla song, eadigra blis,
eallum þam gesælgum sunnan leohtra.
ðær is leofra lufu, lif butan endedeaðe,
glæd gumena weorud, gioguð butan ylde,
heofonduguða þrym, hælu butan sare,
domeadigra dæg butan þeostrum,
beorht blædes full, blis butan sorgum,
frið freondum bitweon forð butan æfestum,
gesælgum on swegle, sib butan niþe
slæp ne swar leger, ne sunnan bryne,
ne cyle ne cearo, ac þær cyninges giefe
awo brucað eadigra gedryht,
weoruda wlitescynast, wuldres mid dryhten.