Juliana
Verse Indeterminate Saxon
- 
Hwæt! We ðæt hyrdon           hæleð eahtian,  
 deman dædhwate,           þætte in dagum gelamp
 Maximianes,           se geond middangeard,
 arleas cyning,           eahtnysse ahof,
 
- 5
- 
cwealde cristne men,           circan fylde,  
 geat on græswong           godhergendra,
 hæþen hildfruma,           haligra blod,
 ryhtfremmendra.           Wæs his rice brad,
 wid ond weorðlic           ofer werþeode,
 
- 10
- 
lytesna ofer ealne           yrmenne grund.  
 Foron æfter burgum,           swa he biboden hæfde,
 þegnas þryðfulle.           Oft hi þræce rærdon,
 dædum gedwolene,           þa þe dryhtnes æ
 feodon þurh firencræft.           Feondscype rærdon,
 
- 15
- 
hofon hæþengield,           halge cwelmdon,  
 breotun boccræftge,           bærndon gecorene,
 gæston godes cempan           gare ond lige.
 Sum wæs æhtwelig           æþeles cynnes
 rice gerefa.           Rondburgum weold,
 
- 20
- 
eard weardade           oftast symle  
 in þære ceastre           Commedia,
 heold hordgestreon.           Oft he hæþengield
 ofer word godes,           weoh gesohte
 neode geneahhe.           Wæs him noma cenned
 
- 25
- 
Heliseus,           hæfde ealdordom  
 micelne ond mærne.           ða his mod ongon
 fæmnan lufian,           (hine fyrwet bræc),
 Iulianan.           Hio in gæste bær
 halge treowe,           hogde georne
 
- 30
- 
þæt hire mægðhad           mana gehwylces  
 fore Cristes lufan           clæne geheolde.
 ða wæs sio fæmne           mid hyre fæder willan
 welegum biweddad;           wyrd ne ful cuþe,
 freondrædenne           hu heo from hogde,
 
- 35
- 
geong on gæste.           Hire wæs godes egsa  
 mara in gemyndum,           þonne eall þæt maþþumgesteald
 þe in þæs æþelinges           æhtum wunade.
 þa wæs se weliga           þæra wifgifta,
 goldspedig guma,           georn on mode,
 
- 40
- 
þæt him mon fromlicast           fæmnan gegyrede,  
 bryd to bolde.           Heo þæs beornes lufan
 fæste wiðhogde,           þeah þe feohgestreon
 under hordlocan,           hyrsta unrim
 æhte ofer eorþan.           Heo þæt eal forseah,
 
- 45
- 
ond þæt word acwæð           on wera mengu:  
 "Ic þe mæg gesecgan           þæt þu þec sylfne ne þearft
 swiþor swencan.           Gif þu soðne god
 lufast ond gelyfest,           ond his lof rærest,
 ongietest gæsta hleo,           ic beo gearo sona
 
- 50
- 
unwaclice           willan þines.  
 Swylce ic þe secge,           gif þu to sæmran gode
 þurh deofolgield           dæde biþencest,
 hætsð hæþenweoh,           ne meaht þu habban mec,
 ne geþreatian           þe to gesingan.
 
- 55
- 
Næfre þu þæs swiðlic           sar gegearwast  
 þurh hæstne nið           heardra wita,
 þæt þu mec onwende           worda þissa."
 ða se æþeling wearð           yrre gebolgen,
 firendædum fah,           gehyrde þære fæmnan word,
 
- 60
- 
het ða gefetigan           ferend snelle,  
 hreoh ond hygeblind,           haligre fæder,
 recene to rune.           Reord up astag,
 siþþan hy togædre           garas hlændon,
 hildeþremman.           Hæðne wæron begen
 
- 65
- 
synnum seoce,           sweor ond aþum.  
 ða reordode           rices hyrde
 wið þære fæmnan fæder           frecne mode,
 daraðhæbbende:           "Me þin dohtor hafað
 geywed orwyrðu.           Heo me on an sagað
 
- 70
- 
þæt heo mæglufan           minre ne gyme,  
 freondrædenne.           Me þa fraceðu sind
 on modsefan           mæste weorce,
 þæt heo mec swa torne           tæle gerahte
 fore þissum folce,           het me fremdne god,
 
- 75
- 
ofer þa oþre           þe we ær cuþon,  
 welum weorþian,           wordum lofian,
 on hyge hergan,           oþþe hi nabban."
 Geswearc þa swiðferð           sweor æfter worde,
 þære fæmnan fæder,           ferðlocan onspeon:
 
- 80
- 
"Ic þæt geswerge           þurh soð godu,  
 swa ic are æt him           æfre finde,
 oþþe, þeoden, æt þe           þine hyldu
 winburgum in,           gif þas word sind soþ,
 monna leofast,           þe þu me sagast,
 
- 85
- 
þæt ic hy ne sparige,           ac on spild giefe,  
 þeoden mæra,           þe to gewealde.
 Dem þu hi to deaþe,           gif þe gedafen þince,
 swa to life læt,           swa þe leofre sy."
 Eode þa fromlice           fæmnan to spræce,
 
- 90
- 
anræd ond yreþweorg,           yrre gebolgen,  
 þær he glædmode           geonge wiste
 wic weardian.           He þa worde cwæð:
 "ðu eart dohtor min           seo dyreste
 ond seo sweteste           in sefan minum,
 
- 95
- 
ange for eorþan,           minra eagna leoht,  
 Iuliana!           þu on geaþe hafast
 þurh þin orlegu           unbiþyrfe
 ofer witena dom           wisan gefongen.
 Wiðsæcest þu to swiþe           sylfre rædes
 
- 100
- 
þinum brydguman,           se is betra þonne þu,  
 æþelra for eorþan,           æhtspedigra
 feohgestreona.           He is to freonde god.
 Forþon is þæs wyrþe,           þæt þu þæs weres frige,
 ece eadlufan,           an ne forlæte."
 
- 105
- 
Him þa seo eadge           ageaf ondsware,  
 Iuliana           (hio to gode hæfde
 freondrædenne           fæste gestaþelad):
 "Næfre ic þæs þeodnes           þafian wille
 mægrædenne,           nemne he mægna god
 
- 110
- 
geornor bigonge           þonne he gen dyde,  
 lufige mid lacum           þone þe leoht gescop,
 heofon ond eorðan           ond holma bigong,
 eodera ymbhwyrft.           Ne mæg he elles mec
 bringan to bolde.           He þa brydlufan
 
- 115
- 
sceal to oþerre           æhtgestealdum  
 idese secan;           nafað he ænige her."
 Hyre þa þurh yrre           ageaf ondsware
 fæder feondlice,           nales frætwe onheht:
 "Ic þæt gefremme,           gif min feorh leofað
 
- 120
- 
gif þu unrædes           ær ne geswicest,  
 ond þu fremdu godu           forð bigongest
 ond þa forlætest           þe us leofran sind,
 þe þissum folce           to freme stondað,
 þæt þu ungeara           ealdre scyldig
 
- 125
- 
þurh deora gripe           deaþe sweltest,  
 gif þu geþafian nelt           þingrædenne,
 modges gemanan.           Micel is þæt ongin
 ond þreaniedlic           þinre gelican,
 þæt þu forhycge           hlaford urne."
 
- 130
- 
Him þa seo eadge           ageaf ondsware,  
 gleaw ond gode leof,           Iuliana:
 "Ic þe to soðe           secgan wille,
 bi me lifgendre           nelle ic lyge fremman.
 Næfre ic me ondræde           domas þine,
 
- 135
- 
ne me weorce sind           witebrogan,  
 hildewoman,           þe þu hæstlice
 manfremmende           to me beotast,
 ne þu næfre gedest           þurh gedwolan þinne
 þæt þu mec acyrre           from Cristes lofe."
 
- 140
- 
ða wæs ellenwod,           yrre ond reþe,  
 frecne ond ferðgrim,           fæder wið dehter.
 Het hi þa swingan,           susle þreagan,
 witum wægan,           ond þæt word acwæð:
 "Onwend þec in gewitte,           ond þa word oncyr
 
- 145
- 
þe þu unsnyttrum           ær gespræce,  
 þa þu goda ussa           gield forhogdest."
 Him seo unforhte           ageaf ondsware
 þurh gæstgehygd,           Iuliana:
 "Næfre þu gelærest           þæt ic leasingum,
 
- 150
- 
dumbum ond deafum           deofolgieldum,  
 gæsta geniðlum           gaful onhate,
 þam wyrrestum           wites þegnum,
 ac ic weorðige           wuldres ealdor
 middangeardes           ond mægenþrymmes,
 
- 155
- 
ond him anum to           eal biþence,  
 þæt he mundbora           min geweorþe,
 helpend ond hælend           wið hellsceaþum."
 Hy þa þurh yrre           Affricanus,
 fæder fæmnan ageaf           on feonda geweald
 
- 160
- 
Heliseo.           He in æringe  
 gelædan het           æfter leohtes cyme
 to his domsetle.           Duguð wafade
 on þære fæmnan wlite,           folc eal geador.
 Hy þa se æðeling           ærest grette,
 
- 165
- 
hire brydguma,           bliþum wordum:  
 "Min se swetesta           sunnan scima,
 Iuliana!           Hwæt, þu glæm hafast,
 ginfæste giefe,           geoguðhades blæd!
 Gif þu godum ussum           gen gecwemest,
 
- 170
- 
ond þe to swa mildum           mundbyrd secest,  
 hyldo to halgum,           beoð þe ahylded fram
 wraþe geworhtra           wita unrim,
 grimra gyrna,           þe þe gegearwad sind,
 gif þu onsecgan nelt           soþum gieldum."
 
- 175
- 
Him seo æþele mæg           ageaf ondsware:  
 "Næfre þu geþreatast           þinum beotum,
 ne wita þæs fela           wraðra gegearwast,
 þæt ic þeodscype           þinne lufie,
 buton þu forlæte           þa leasinga,
 
- 180
- 
weohweorðinga,           ond wuldres god  
 ongyte gleawlice,           gæsta scyppend,
 meotud moncynnes,           in þæs meahtum sind
 a butan ende           ealle gesceafta."
 ða for þam folce           frecne mode
 
- 185
- 
beotwordum spræc,           bealg hine swiþe  
 folcagende,           ond þa fæmnan het
 þurh niðwræce           nacode þennan,
 ond mid sweopum swingan           synna lease.
 Ahlog þa se hererinc,           hospwordum spræc:
 
- 190
- 
"þis is ealdordom           uncres gewynnes  
 on fruman gefongen!           Gen ic feores þe
 unnan wille,           þeah þu ær fela
 unwærlicra           worda gespræce,
 onsoce to swiðe           þæt þu soð godu
 
- 195
- 
lufian wolde.           þe þa lean sceolan  
 wiþerhycgendre,           witebrogan,
 æfter weorþan,           butan þu ær wiþ hi
 geþingige,           ond him þoncwyrþe
 æfter leahtorcwidum           lac onsecge,
 
- 200
- 
sibbe gesette.           Læt þa sace restan,  
 lað leodgewin.           Gif þu leng ofer þis
 þurh þin dolwillen           gedwolan fylgest,
 þonne ic nyde sceal           niþa gebæded
 on þære grimmestan           godscyld wrecan,
 
- 205
- 
torne teoncwide,           þe þu tælnissum  
 wiþ þa selestan           sacan ongunne,
 ond þa mildestan           þara þe men witen,
 þe þes leodscype mid him           longe bieode."
 Him þæt æþele mod           unforht oncwæð:
 
- 210
- 
"Ne ondræde ic me           domas þine,  
 awyrged womsceaða,           ne þinra wita bealo.
 Hæbbe ic me to hyhte           heofonrices weard,
 mildne mundboran,           mægna waldend,
 se mec gescyldeð           wið þinum scinlace
 
- 215
- 
of gromra gripe,           þe þu to godum tiohhast.  
 ða sind geasne           goda gehwylces,
 idle, orfeorme,           unbiþyrfe,
 ne þær freme meteð           fira ænig
 soðe sibbe,           þeah þe sece to him
 
- 220
- 
freondrædenne.           He ne findeð þær  
 duguþe mid deoflum.           Ic to dryhtne min
 mod staþelige,           se ofer mægna gehwylc
 waldeð wideferh,           wuldres agend,
 sigora gehwylces.           þæt is soð cyning."
 
- 225
- 
ða þam folctogan           fracuðlic þuhte  
 þæt he ne meahte           mod oncyrran,
 fæmnan foreþonc.           He bi feaxe het
 ahon ond ahebban           on heanne beam,
 þær seo sunsciene           slege þrowade,
 
- 230
- 
sace singrimme,           siex tida dæges,  
 ond he ædre het           eft asettan,
 laðgeniðla,           ond gelædan bibead
 to carcerne.           Hyre wæs Cristes lof
 in ferðlocan           fæste biwunden,
 
- 235
- 
milde modsefan,           mægen unbrice.  
 ða wæs mid clustre           carcernes duru
 behliden, homra geweorc.           Halig þær inne
 wærfæst wunade.           Symle heo wuldorcyning
 herede æt heortan,           heofonrices god,
 
- 240
- 
in þam nydclafan,           nergend fira,  
 heolstre bihelmad.           Hyre wæs halig gæst
 singal gesið.           ða cwom semninga
 in þæt hlinræced           hæleða gewinna,
 yfeles ondwis.           Hæfde engles hiw,
 
- 245
- 
gleaw gyrnstafa           gæstgeniðla,  
 helle hæftling,           to þære halgan spræc:
 "Hwæt dreogest þu,           seo dyreste
 ond seo weorþeste           wuldorcyninge,
 dryhtne ussum?           ðe þes dema hafað
 
- 250
- 
þa wyrrestan           witu gegearwad,  
 sar endeleas,           gif þu onsecgan nelt,
 gleawhycgende,           ond his godum cweman.
 Wes þu on ofeste,           swa he þec ut heonan
 lædan hate,           þæt þu lac hraþe
 
- 255
- 
onsecge sigortifre,           ær þec swylt nime,  
 deað fore duguðe.           þy þu þæs deman scealt,
 eadhreðig mæg,           yrre gedygan."
 Frægn þa fromlice,           seo þe forht ne wæs,
 Criste gecweme,           hwonan his cyme wære.
 
- 260
- 
Hyre se wræcmæcga           wið þingade:  
 "Ic eom engel godes           ufan siþende,
 þegn geþungen,           ond to þe sended,
 halig of heahþu.           þe sind heardlicu,
 wundrum wælgrim,           witu geteohhad
 
- 265
- 
to gringwræce.           Het þe god beodan,  
 bearn waldendes,           þæt þe burge þa."
 ða wæs seo fæmne           for þam færspelle
 egsan geaclad,           þe hyre se aglæca,
 wuldres wiþerbreca,           wordum sægde.
 
- 270
- 
Ongan þa fæstlice           ferð staþelian,  
 geong grondorleas,           to gode cleopian
 "Nu ic þec, beorna hleo,           biddan wille
 ece ælmihtig,           þurh þæt æþele gesceap
 þe þu, fæder engla,           æt fruman settest,
 
- 275
- 
þæt þu me ne læte           of lofe hweorfan  
 þinre eadgife,           swa me þes ar bodað
 frecne færspel,           þe me fore stondeð.
 Swa ic þe, bilwitne,           biddan wille
 þæt þu me gecyðe,           cyninga wuldor,
 
- 280
- 
þrymmes hyrde,           hwæt þes þegn sy,  
 lyftlacende,           þe mec læreð from þe
 on stearcne weg."           Hyre stefn oncwæð
 wlitig of wolcnum,           word hleoþrade:
 "Forfoh þone frætgan           ond fæste geheald,
 
- 285
- 
oþþæt he his siðfæt           secge mid ryhte,  
 ealne from orde,           hwæt his æþelu syn."
 ða wæs þære fæmnan           ferð geblissad,
 domeadigre.           Heo þæt deofol genom
 ...... "ealra cyninga cyning           to cwale syllan.
 
- 290
- 
ða gen ic gecræfte           þæt se cempa ongon  
 waldend wundian,           weorud to segon
 þæt þær blod ond wæter           bu tu ætgædre
 eorþan sohtun.           ða gen ic Herode
 in hyge bisweop           þæt he Iohannes bibead
 
- 295
- 
heafde biheawan,           ða se halga wer  
 þære wiflufan           wordum styrde,
 unryhtre æ.           Eac ic gelærde
 Simon searoþoncum           þæt he sacan ongon
 wiþ þa gecorenan           Cristes þegnas,
 
- 300
- 
ond þa halgan weras           hospe gerahte  
 þurh deopne gedwolan,           sægde hy dryas wæron.
 Neþde ic nearobregdum           þær ic Neron bisweac,
 þæt he acwellan het           Cristes þegnas,
 Petrus ond Paulus.           Pilatus ær
 
- 305
- 
on rode aheng           rodera waldend,  
 meotud meahtigne           minum larum.
 Swylce ic Egias           eac gelærde
 þæt he unsnytrum           Andreas het
 ahon haligne           on heanne beam,
 
- 310
- 
þæt he of galgan his           gæst onsende  
 in wuldres wlite.           þus ic wraþra fela
 mid minum broþrum           bealwa gefremede,
 sweartra synna,           þe ic asecgan ne mæg,
 rume areccan,           ne gerim witan,
 
- 315
- 
heardra heteþonca."           Him seo halge oncwæð  
 þurh gæstes giefe,           Iuliana:
 "þu scealt furþor gen,           feond moncynnes,
 siþfæt secgan,           hwa þec sende to me."
 Hyre se aglæca           ageaf ondsware,
 
- 320
- 
forhtafongen,           friþes orwena:  
 "Hwæt, mec min fæder           on þas fore to þe,
 hellwarena cyning,           hider onsende
 of þam engan ham,           se is yfla gehwæs
 in þam grornhofe           geornfulra þonne ic.
 
- 325
- 
þonne he usic sendeð           þæt we soðfæstra  
 þurh misgedwield           mod oncyrren,
 ahwyrfen from halor,           we beoð hygegeomre,
 forhte on ferðþe.           Ne biþ us frea milde,
 egesful ealdor,           gif we yfles noht
 
- 330
- 
gedon habbaþ;           ne durran we siþþan  
 for his onsyne           ower geferan.
 þonne he onsendeð           geond sidne grund
 þegnas of þystrum,           hateð þræce ræran,
 gif we gemette sin           on moldwege,
 
- 335
- 
oþþe feor oþþe neah           fundne weorþen,  
 þæt hi usic binden           ond in bælwylme
 suslum swingen.           Gif soðfæstra
 þurh myrrelsan           mod ne oðcyrreð,
 haligra hyge,           we þa heardestan
 
- 340
- 
ond þa wyrrestan           witu geþoliað  
 þurh sarslege.           Nu þu sylfa meaht
 on sefan þinum           soð gecnawan,
 þæt ic þisse noþe wæs           nyde gebæded,
 þragmælum geþread,           þæt ic þe sohte."
 
- 345
- 
þa gen seo halge ongon           hæleþa gewinnan,  
 wrohtes wyrhtan,           wordum frignan,
 fyrnsynna fruman:           "þu me furþor scealt
 secgan, sawla feond,           hu þu soðfæstum
 þurh synna slide           swiþast sceþþe,
 
- 350
- 
facne bifongen."           Hyre se feond oncwæð,  
 wræcca wærleas,           wordum mælde:
 "Ic þe, ead mæg,           yfla gehwylces
 or gecyðe           oð ende forð
 þara þe ic gefremede,           nalæs feam siðum,
 
- 355
- 
synna wundum,           þæt þu þy sweotolicor  
 sylf gecnawe           þæt þis is soð, nales leas.
 Ic þæt wende           ond witod tealde
 þriste geþoncge,           þæt ic þe meahte
 butan earfeþum           anes cræfte
 
- 360
- 
ahwyrfan from halor,           þæt þu heofoncyninge  
 wiðsoce, sigora frean,           ond to sæmran gebuge,
 onsægde synna fruman.           þus ic soðfæstum
 þurh mislic bleo           mod oncyrre.
 þær ic hine finde           ferð staþelian
 
- 365
- 
to godes willan,           ic beo gearo sona  
 þæt ic him monigfealde           modes gælsan
 ongean bere           grimra geþonca,
 dyrnra gedwilda,           þurh gedwolena rim.
 Ic him geswete           synna lustas,
 
- 370
- 
mæne modlufan,           þæt he minum hraþe,  
 leahtrum gelenge,           larum hyreð.
 Ic hine þæs swiþe           synnum onæle
 þæt he byrnende           from gebede swiceð,
 stepeð stronglice,           staþolfæst ne mæg
 
- 375
- 
fore leahtra lufan           lenge gewunian  
 in gebedstowe.           Swa ic brogan to
 laðne gelæde           þam þe ic lifes ofonn,
 leohtes geleafan,           ond he larum wile
 þurh modes myne           minum hyran,
 
- 380
- 
synne fremman,           he siþþan sceal  
 godra gumcysta           geasne hweorfan.
 Gif ic ænigne           ellenrofne
 gemete modigne           metodes cempan
 wið flanþræce,           nele feor þonan
 
- 385
- 
bugan from beaduwe,           ac he bord ongean  
 hefeð hygesnottor,           haligne scyld,
 gæstlic guðreaf,           nele gode swican,
 ac he beald in gebede           bidsteal gifeð
 fæste on feðan,           ic sceal feor þonan
 
- 390
- 
heanmod hweorfan,           hroþra bidæled,  
 in gleda gripe,           gehðu mænan,
 þæt ic ne meahte           mægnes cræfte
 guðe wiðgongan,           ac ic geomor sceal
 secan oþerne           ellenleasran,
 
- 395
- 
under cumbolhagan,           cempan sænran,  
 þe ic onbryrdan mæge           beorman mine,
 agælan æt guþe.           þeah he godes hwæt
 onginne gæstlice,           ic beo gearo sona,
 þæt ic ingehygd           eal geondwlite,
 
- 400
- 
hu gefæstnad sy           ferð innanweard,  
 wiðsteall geworht.           Ic þæs wealles geat
 ontyne þurh teonan;           bið se torr þyrel,
 ingong geopenad,           þonne ic ærest him
 þurh eargfare           in onsende
 
- 405
- 
in breostsefan           bitre geþoncas  
 þurh mislice           modes willan,
 þæt him sylfum           selle þynceð
 leahtras to fremman           ofer lof godes,
 lices lustas.           Ic beo lareow georn
 
- 410
- 
þæt he monþeawum           minum lifge  
 acyrred cuðlice           from Cristes æ,
 mod gemyrred           me to gewealde
 in synna seað.           Ic þære sawle ma
 geornor gyme           ymb þæs gæstes forwyrd
 
- 415
- 
þonne þæs lichoman,           se þe on legre sceal  
 weorðan in worulde           wyrme to hroþor,
 bifolen in foldan."           ða gien seo fæmne spræc:
 "Saga, earmsceapen,           unclæne gæst,
 hu þu þec geþyde,           þystra stihtend,
 
- 420
- 
on clænra gemong?           þu wið Criste geo  
 wærleas wunne           ond gewin tuge,
 hogdes wiþ halgum.           þe wearð helle seað
 niþer gedolfen,           þær þu nydbysig
 fore oferhygdum           eard gesohtes.
 
- 425
- 
Wende ic þæt þu þy wærra           weorþan sceolde  
 wið soðfæstum           swylces gemotes
 ond þy unbealdra,           þe þe oft wiðstod
 þurh wuldorcyning           willan þines."
 Hyre þa se werga           wið þingade,
 
- 430
- 
earm aglæca:           "þu me ærest saga,  
 hu þu gedyrstig           þurh deop gehygd
 wurde þus wigþrist           ofer eall wifa cyn,
 þæt þu mec þus fæste           fetrum gebunde,
 æghwæs orwigne.           þu in ecne god,
 
- 435
- 
þrymsittendne,           þinne getreowdes,  
 meotud moncynnes,           swa ic in minne fæder,
 hellwarena cyning,           hyht staþelie.
 þonne ic beom onsended           wið soðfæstum,
 þæt ic in manweorcum           mod oncyrre,
 
- 440
- 
hyge from halor,           me hwilum biþ  
 forwyrned þurh wiþersteall           willan mines,
 hyhtes æt halgum,           swa me her gelamp
 sorg on siþe.           Ic þæt sylf gecneow
 to late micles,           sceal nu lange ofer þis,
 
- 445
- 
scyldwyrcende,           scame þrowian.  
 Forþon ic þec halsige           þurh þæs hyhstan meaht,
 rodorcyninges giefe,           se þe on rode treo
 geþrowade,           þrymmes ealdor,
 þæt þu miltsige           me þearfendum,
 
- 450
- 
þæt unsælig           eall ne forweorþe,  
 þeah ic þec gedyrstig           ond þus dolwillen
 siþe gesohte,           þær ic swiþe me
 þyslicre ær           þrage ne wende."
 ða seo wlitescyne           wuldres condel
 
- 455
- 
to þam wærlogan           wordum mælde:  
 "þu scealt ondettan           yfeldæda ma,
 hean helle gæst,           ær þu heonan mote,
 hwæt þu to teonan           þurhtogen hæbbe
 micelra manweorca           manna tudre
 
- 460
- 
deorcum gedwildum."           Hyre þæt deofol oncwæð:  
 "Nu ic þæt gehyre           þurh þinne hleoþorcwide,
 þæt ic nyde sceal           niþa gebæded
 mod meldian,           swa þu me beodest,
 þreaned þolian.           Is þeos þrag ful strong,
 
- 465
- 
þreat ormæte.           Ic sceal þinga gehwylc  
 þolian ond þafian           on þinne dom,
 womdæda onwreon,           þe ic wideferg
 sweartra gesyrede.           Oft ic syne ofteah,
 ablende bealoþoncum           beorna unrim
 
- 470
- 
monna cynnes,           misthelme forbrægd  
 þurh attres ord           eagna leoman
 sweartum scurum,           ond ic sumra fet
 forbræc bealosearwum,           sume in bryne sende,
 in liges locan,           þæt him lasta wearð
 
- 475
- 
siþast gesyne.           Eac ic sume gedyde  
 þæt him banlocan           blode spiowedan,
 þæt hi færinga           feorh aleton
 þurh ædra wylm.           Sume on yðfare
 wurdon on wege           wætrum bisencte,
 
- 480
- 
on mereflode,           minum cræftum  
 under reone stream.           Sume ic rode bifealh,
 þæt hi hyra dreorge           on hean galgan
 lif aletan.           Sume ic larum geteah,
 to geflite fremede,           þæt hy færinga
 
- 485
- 
ealde æfþoncan           edniwedan,  
 beore druncne.           Ic him byrlade
 wroht of wege,           þæt hi in winsele
 þurh sweordgripe           sawle forletan
 of flæschoman           fæge scyndan,
 
- 490
- 
sarum gesohte.           Sume, þa ic funde  
 butan godes tacne,           gymelease,
 ungebletsade,           þa ic bealdlice
 þurh mislic cwealm           minum hondum
 searoþoncum slog.           Ic asecgan ne mæg,
 
- 495
- 
þeah ic gesitte           sumerlongne dæg,  
 eal þa earfeþu           þe ic ær ond siþ
 gefremede to facne,           siþþan furþum wæs
 rodor aræred           ond ryne tungla,
 folde gefæstnad           ond þa forman men,
 
- 500
- 
Adam ond Aeue,           þam ic ealdor oðþrong,  
 ond hy gelærde           þæt hi lufan dryhtnes,
 ece eadgiefe           anforleton,
 beorhtne boldwelan,           þæt him bæm gewearð
 yrmþu to ealdre,           ond hyra eaferum swa,
 
- 505
- 
mircast manweorca.           Hwæt sceal ic ma riman  
 yfel endeleas?           Ic eall gebær,
 wraþe wrohtas           geond werþeode,
 þa þe gewurdun           widan feore
 from fruman worulde           fira cynne,
 
- 510
- 
eorlum on eorþan.           Ne wæs ænig þara  
 þæt me þus þriste,           swa þu nu þa,
 halig mid hondum,           hrinan dorste,
 næs ænig þæs modig           mon ofer eorþan
 þurh halge meaht,           heahfædra nan
 
- 515
- 
ne witgena.           þeah þe him weoruda god  
 onwrige, wuldres cyning,           wisdomes gæst,
 giefe unmæte,           hwæþre ic gong to þam
 agan moste.           Næs ænig þara
 þæt mec þus bealdlice           bennum bilegde,
 
- 520
- 
þream forþrycte,           ær þu nu þa  
 þa miclan meaht           mine oferswiðdest,
 fæste forfenge,           þe me fæder sealde,
 feond moncynnes,           þa he mec feran het,
 þeoden of þystrum,           þæt ic þe sceolde
 
- 525
- 
synne swetan.           þær mec sorg bicwom,  
 hefig hondgewinn.           Ic bihlyhhan ne þearf
 æfter sarwræce           siðfæt þisne
 magum in gemonge,           þonne ic mine sceal
 agiefan gnorncearig           gafulrædenne
 
- 530
- 
in þam reongan ham."           ða se gerefa het,  
 gealgmod guma,           Iulianan
 of þam engan hofe           ut gelædan
 on hyge halge           hæþnum to spræce
 to his domsetle.           Heo þæt deofol teah,
 
- 535
- 
breostum inbryrded,           bendum fæstne,  
 halig hæþenne.           Ongan þa hreowcearig
 siðfæt seofian,           sar cwanian,
 wyrd wanian,           wordum mælde:
 "Ic þec halsige,           hlæfdige min,
 
- 540
- 
Iuliana,           fore godes sibbum,  
 þæt þu furþur me           fraceþu ne wyrce,
 edwit for eorlum,           þonne þu ær dydest,
 þa þu oferswiþdest           þone snotrestan
 under hlinscuan           helwarena cyning
 
- 545
- 
in feonda byrig;           þæt is fæder user,  
 morþres manfrea.           Hwæt, þu mec þreades
 þurh sarslege!           Ic to soþe wat
 þæt ic ær ne sið           ænig ne mette
 in woruldrice           wif þe gelic,
 
- 550
- 
þristran geþohtes           ne þweorhtimbran  
 mægþa cynnes.           Is on me sweotul
 þæt þu unscamge           æghwæs wurde
 on ferþe frod."           ða hine seo fæmne forlet
 æfter þræchwile           þystra neosan
 
- 555
- 
in sweartne grund,           sawla gewinnan,  
 on wita forwyrd.           Wiste he þi gearwor,
 manes melda,           magum to secgan,
 susles þegnum,           hu him on siðe gelomp.
 "georne ær
 
- 560
- 
heredon on heahþu           ond his halig word,  
 sægdon soðlice           þæt he sigora gehwæs
 ofer ealle gesceaft           ana weolde,
 ecra eadgiefa."           ða cwom engel godes
 frætwum blican           ond þæt fyr tosceaf,
 
- 565
- 
gefreode ond gefreoðade           facnes clæne,  
 leahtra lease,           ond þone lig towearp,
 heorogiferne,           þær seo halie stod,
 mægþa bealdor,           on þam midle gesund.
 þæt þam weligan wæs           weorc to þolianne,
 
- 570
- 
þær he hit for worulde           wendan meahte,  
 sohte synnum fah,           hu he sarlicast
 þurh þa wyrrestan           witu meahte
 feorhcwale findan.           Næs se feond to læt,
 se hine gelærde           þæt he læmen fæt
 
- 575
- 
biwyrcan het           wundorcræfte,  
 wiges womum,           ond wudubeamum,
 holte bihlænan.           ða se hearda bibead
 þæt mon þæt lamfæt           leades gefylde,
 ond þa onbærnan het           bælfira mæst,
 
- 580
- 
ad onælan,           se wæs æghwonan  
 ymbboren mid brondum.           Bæð hate weol.
 Het þa ofestlice           yrre gebolgen
 leahtra lease           in þæs leades wylm
 scufan butan scyldum.           þa toscaden wearð
 
- 585
- 
lig tolysed.           Lead wide sprong,  
 hat, heorogifre.           Hæleð wurdon acle
 arasad for þy ræse.           þær on rime forborn
 þurh þæs fires fnæst           fif ond hundseofontig
 hæðnes herges.           ða gen sio halge stod
 
- 590
- 
ungewemde wlite.           Næs hyre wloh ne hrægl,  
 ne feax ne fel           fyre gemæled,
 ne lic ne leoþu.           Heo in lige stod
 æghwæs onsund,           sægde ealles þonc
 dryhtna dryhtne.           þa se dema wearð
 
- 595
- 
hreoh ond hygegrim,           ongon his hrægl teran,  
 swylce he grennade           ond gristbitade,
 wedde on gewitte           swa wilde deor,
 grymetade gealgmod           ond his godu tælde,
 þæs þe hy ne meahtun           mægne wiþstondan
 
- 600
- 
wifes willan.           Wæs seo wuldres mæg  
 anræd ond unforht,           eafoða gemyndig,
 dryhtnes willan.           þa se dema het
 aswebban sorgcearig           þurh sweordbite
 on hyge halge,           heafde bineotan
 
- 605
- 
Criste gecorene.           Hine se cwealm ne þeah,  
 siþþan he þone fintan           furþor cuþe.
 ða wearð þære halgan           hyht geniwad
 ond þæs mægdnes mod           miclum geblissad,
 siþþan heo gehyrde           hæleð eahtian
 
- 610
- 
inwitrune,           þæt hyre endestæf  
 of gewindagum           weorþan sceolde,
 lif alysed.           Het þa leahtra ful
 clæne ond gecorene           to cwale lædan,
 synna lease.           ða cwom semninga
 
- 615
- 
hean helle gæst,           hearmleoð agol,  
 earm ond unlæd,           þone heo ær gebond
 awyrgedne           ond mid witum swong,
 cleopade þa for corþre,           ceargealdra full:
 "Gyldað nu mid gyrne,           þæt heo goda ussa
 
- 620
- 
meaht forhogde,           ond mec swiþast  
 geminsade,           þæt ic to meldan wearð.
 Lætað hy laþra           leana hleotan
 þurh wæpnes spor,           wrecað ealdne nið,
 synne gesohte.           Ic þa sorge gemon,
 
- 625
- 
hu ic bendum fæst           bisga unrim  
 on anre niht           earfeða dreag,
 yfel ormætu."           þa seo eadge biseah
 ongean gramum,           Iuliana,
 gehyrde heo hearm galan           helle deofol.
 
- 630
- 
Feond moncynnes           ongon þa on fleam sceacan,  
 wita neosan,           ond þæt word acwæð:
 "Wa me forworhtum!           Nu is wen micel
 þæt heo mec eft wille           earmne gehynan
 yflum yrmþum,           swa heo mec ær dyde."
 
- 635
- 
ða wæs gelæded           londmearce neah  
 ond to þære stowe           þær hi stearcferþe
 þurh cumbolhete           cwellan þohtun.
 Ongon heo þa læran           ond to lofe trymman
 folc of firenum           ond him frofre gehet,
 
- 640
- 
weg to wuldre,           ond þæt word acwæð:  
 "Gemunað wigena wyn           ond wuldres þrym,
 haligra hyht,           heofonengla god.
 He is þæs wyrðe,           þæt hine werþeode
 ond eal engla cynn           up on roderum
 
- 645
- 
hergen, heahmægen,           þær is help gelong  
 ece to ealdre,           þam þe agan sceal.
 Forþon ic, leof weorud,           læran wille,
 æfremmende,           þæt ge eower hus
 gefæstnige,           þy læs hit ferblædum
 
- 650
- 
windas toweorpan.           Weal sceal þy trumra  
 strong wiþstondan           storma scurum,
 leahtra gehygdum.           Ge mid lufan sibbe,
 leohte geleafan,           to þam lifgendan
 stane stiðhydge           staþol fæstniað,
 
- 655
- 
soðe treowe           ond sibbe mid eow  
 healdað æt heortan,           halge rune
 þurh modes myne.           þonne eow miltse giefeð
 fæder ælmihtig,           þær ge frofre agun
 æt mægna gode,           mæste þearfe
 
- 660
- 
æfter sorgstafum.           Forþon ge sylfe neton  
 utgong heonan,           ende lifes.
 Wærlic me þinceð           þæt ge wæccende
 wið hettendra           hildewoman
 wearde healden,           þy læs eow wiþerfeohtend
 
- 665
- 
weges forwyrnen           to wuldres byrig.  
 Biddað bearn godes           þæt me brego engla,
 meotud moncynnes,           milde geweorþe,
 sigora sellend.           Sibb sy mid eowic,
 symle soþ lufu."           ða hyre sawl wearð
 
- 670
- 
alæded of lice           to þam langan gefean  
 þurh sweordslege.           þa se synscaþa
 to scipe sceohmod           sceaþena þreate
 Heliseus           ehstream sohte,
 leolc ofer laguflod           longe hwile
 
- 675
- 
on swonrade.           Swylt ealle fornom  
 secga hloþe           ond hine sylfne mid,
 ærþon hy to lande           geliden hæfdon,
 þurh þearlic þrea.           þær XXX wæs
 ond feowere eac           feores onsohte
 
- 680
- 
þurh wæges wylm           wigena cynnes,  
 heane mid hlaford,           hroþra bidæled,
 hyhta lease           helle sohton.
 Ne þorftan þa þegnas           in þam þystran ham,
 seo geneatscolu           in þam neolan scræfe,
 
- 685
- 
to þam frumgare           feohgestealda  
 witedra wenan,           þæt hy in winsele
 ofer beorsetle           beagas þegon,
 æpplede gold.           Ungelice wæs
 læded lofsongum           lic haligre
 
- 690
- 
micle mægne           to moldgræfe,  
 þæt hy hit gebrohton           burgum in innan,
 sidfolc micel.           þær siððan wæs
 geara gongum           godes lof hafen
 þrymme micle           oþ þisne dæg
 
- 695
- 
mid þeodscipe.           Is me þearf micel  
 þæt seo halge me           helpe gefremme,
 þonne me gedælað           deorast ealra,
 sibbe toslitað           sinhiwan tu,
 micle modlufan.           Min sceal of lice
 
- 700
- 
sawul on siðfæt,           nat ic sylfa hwider,  
 eardes uncyðgu;           of sceal ic þissum,
 secan oþerne           ærgewyrhtum,
 gongan iudædum.           Geomor hweorfeð
    ond ond .           Cyning biþ reþe, .           Cyning biþ reþe,
 
- 705
- 
sigora syllend,           þonne synnum fah  
    ond ond acle bidað acle bidað
 hwæt him æfter dædum           deman wille
 lifes to leane.   beofað, beofað,
 seomað sorgcearig.           Sar eal gemon,
 
- 710
- 
synna wunde,           þe ic siþ oþþe ær  
 geworhte in worulde.           þæt ic wopig sceal
 tearum mænan.           Wæs an tid to læt
 þæt ic yfeldæda           ær gescomede,
 þenden gæst ond lic           geador siþedan
 
- 715
- 
onsund on earde.           þonne arna biþearf,  
 þæt me seo halge           wið þone hyhstan cyning
 geþingige.           Mec þæs þearf monaþ,
 micel modes sorg.           Bidde ic monna gehwone
 gumena cynnes,           þe þis gied wræce,
 
- 720
- 
þæt he mec neodful           bi noman minum  
 gemyne modig,           ond meotud bidde
 þæt me heofona helm           helpe gefremme,
 meahta waldend,           on þam miclan dæge,
 fæder, frofre gæst,           in þa frecnan tid,
 
- 725
- 
dæda demend,           ond se deora sunu,  
 þonne seo þrynis           þrymsittende
 in annesse           ælda cynne
 þurh þa sciran gesceaft           scrifeð bi gewyrhtum
 meorde monna gehwam.           Forgif us, mægna god,
 
- 730
- 
þæt we þine onsyne,           æþelinga wyn,  
 milde gemeten           on þa mæran tid.
 Amen.
 
Notes
- 
6. MS god hergendra.<text>
- 
12. MS of.<text>
- 
16. MS bærdon.<text>
- 
38. MS þære.<text>
- 
46. MS in.<text>
- 
78. MS swor.<text>
- 
86. MS geweald.<text>
- 
91. MS glæd mod.<text>
- 
116. MS ænig.<text>
- 
128. MS þrea med lic.<text>
- 
151. MS gæste.<text>
- 
171. MS yldo.<text>
- 
196. MS wiþer hycgen de.<text>
- 
218. MS metet.<text>
- 
264. MS welgrim.<text>
- 
271. MS to cleopianne.<text>
- 
288. MS domeadigra, a late spelling.<text>
- 
294. MS bispeop.<text>
- 
313. MS asengan.<text>
- 
325. MS se.<text>
- 
334. MS ge mete.<text>
- 
338. MS neod cyrreð.<text>
- 
348. MS soðfæst at the end of one line,
tum at the beginning of the next.<text>
- 
354. MS sindon.<text>
- 
371. MS hyrað.<text>
- 
456. MS ond (Tironian "and" ) dettan.<text>
- 
467. MS þy.<text>
- 
468. MS of.<text>
- 
479. MS onweg.<text>
- 
485. MS eald.<text>
- 
486. MS drucne.<text>
- 
492. MS þeah.<text>
- 
508. MS ge wordun.<text>
- 
521. MS miclam.<text>
- 
521. MS min.<text>
- 
544. MS helwerena.<text>
- 
545. MS his.<text>
- 
549. MS wiþ.<text>
- 
555. MS gewinna.<text>
- 
559. A folio has been lost from the manuscript here.<text>
- 
560. missing; weorc supplied by Holthausen.<text>
- 
562. MS wolde.<text>
- 
577. MS bi lænan.<text>
- 
577. hearda supplied by Thorpe.<text>
- 
586. MS æleð.<text>
- 
599. MS meahtum.<text>
- 
620. MS for hogd.<text>
- 
628. MS Iulianan.<text>
- 
630. MS flean.<text>
- 
658. a word is missing from the MS. frofre is supplied by
Strunk and Krapp, but is metrically dubious. Trautmann supplied freme.<text>
- 
687. MS sele. Note that beorsetle is a nonce word.<text>
- 
701. MS uncyðþu.<text>
- 
723. MS miclam.<text>